Page 29 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Ünite

1. Ünite İSLAM VE BİLİM

Cizreli bilim adamı El-Cezerî (ö.1206)
sibernetiğin ilk adımlarını atmış ve ilk
robotu yapıp çalıştırmıştır. Adını doğ-
duğu Cizre’den alan Cezerî’nin yaptığı
otomatik makineler günümüz mekanik
ve sibernetik bilimlerinin temel taşları-
nı oluşturmaktadır. Tasarladığı otomatik
makinelerden bazıları şunlardır: Fil saati, otomatik ça-
lışan su makinesi, kandil saati, saz çalan robot, masa
makinesi, abdest otomatı, pompa otomatı, otomatik
içecek dolum makinesi. 80
Aziz Sancar (d.1946) kimya alanında yaptığı
çalışmalarla Nobel ödülü alarak İslam dünyasının ve
ülkemizin yüz akı olmuştur.

Matematik 12.1.29. Prof. Dr. Aziz Sancar

Hârizmî (ö.847), bugün de kullanılan
logaritmayı geliştirmiş ve sıfırlı ondalık
sayıyı bulmuştur. Cebir ilminin kurucusu
Hârizmî’dir. "El-Cebr ve’l-Mukabala" adlı
eseri 12. yüzyılda “De Jebra et Almucabala” adıyla
Latinceye çevrilmiştir. 81

Matematiğin olmazsa olmazı 0 (sıfır)
kitaplarda ilk defa 873 yılında Müslüman
bilim adamları tarafından kullanılmıştır.
İngilizcedeki (zero) kelimesi Arapçadaki
sıfır kelimesinden geçmiştir. 82

İbnu’l-Heysem (ö.1040) ve Hâzinî (ö.1155)
dört ve beş bilinmeyenli denklemlerin çözümünü bul-
muşlardır. 83 12.1.30. Tûsî Çifti teorisi
Önemli matematikçilerden biri de Ömer Hay-
yâm'dır (ö.1048). Onun katkıda bulunduğu alanların en önemlisi cebirdir. Bu alanda üçüncü
dereceden (kübik) denklemleri de kapsayan birçok cebirsel denklemi sınıflandırmış ve bunların
çoğuna çözüm teklif etmiştir. Üçüncü dereceden denklemleri sistemli bir şekilde çözdüğü için
Hayyâm cebirde Hârizmî’nin gerçekleştirdiği gelişmenin ötesine geçmiştir. 84
Nasîruddin Tûsi (ö.1274) “Tûsi Çifti” kavramını matematik dünyasına kazandırmıştır. Bu
teorisiyle gezegen hareketlerini çağının çok ötesinde bir anlayışla açıklamıştır. 85

Ali Kuşçu (ö.1474) çağının sınırlarını aşan astronomik hesaplamalar yapmıştır.

80 Sadettin Ökten, “Cezerî, İsmâil b. Rezzâz”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 7, s. 505-506.
81 Mehmet Bayrakdar, İslam’da Bilim ve Teknoloji Tarihi, s. 79.
82 Mehmet Bayrakdar, İslam’da Bilim ve Teknoloji Tarihi, s. 82.
83 Seyyid Hüseyin Nasr, İslam’da Bilim ve Medeniyet, s. 148.
84 Yavuz Unat, "Ömer Hayyâm", TDV İslam Ansiklopedisi, C 34, s. 66.
85 Seyyid Hüseyin Nasr, İslam’da Bilim ve Medeniyet, s. 171.

38