Page 19 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 3. Ünite

Hz. Peygamber, karşılaşılan yeni durumlarda
Ders Dışı Etkinlik Kur’an ve sünnetten hareketle aklın kulla-
nılmasını önermiştir. Allah Resulü, Muaz b.
Organ nakli konusunda Cebel’e (r.a.) görevi esnasında karşılaştığı
Diyanet İşleri
Başkanlığı Din İşleri sorunları Kur’an ve sünnette bulamadığı za-
Yüksek Kurulunun man nasıl hareket edeceğini sorduğunda O,
görüşlerini araştırarak kendi reyiyle içtihat edeceğini söylemiş ve
sınıfta paylaşınız. Peygamberimiz aldığı bu cevaptan memnun
68
www.diyanet.gov.tr olmuştur. Kur’an ve Sünnetle kesin olarak
bilinen konular dinin esaslarını oluşturmak-
tadır. Her Müslümanın bilmesi ve kabul et-
mesi gereken hususlar dinin sabiteleridir.
Dinin sabiteleri değişmez. İnanç ve ibadet
hususlarında ictihat olmaz.

İslam’ın temel kaynağı Kur’an ve sahih ha-
disler dünyadaki olayların tümünü ele al-
saydı kütüphaneler dolusu kutsal metinler
oluşurdu. Bu durumda bunları ne yazmak ne
de ezberlemek mümkün olurdu. Kur’an’da
Görsel 3.21: Din, toplumun değişiminde etkin bir sosyal hayatla ilgili genel ilkeler verilmiştir.
role sahiptir.
Bu genel ilkeler zaman ve çevre faktörlerine
göre içtihat mekanizması kullanılarak yeni şartlara uyum sağlanmıştır. İçtihat her zaman
69
ve her yerde dinin hayat ile bağlantısını kuran ve pratiğe yansımasını sağlayan faaliyettir.
İslam kolaylık dinidir. Bu özelliği sayesinde her zamana ve her mekâna hitap edebilmek-
70
tedir. Kişiler bir takım ibadetleri yerine getirmekle yükümlü tutulurken hayatın gerçekleri
göz ardı edilmemiş; her özel durum için alternatif sunularak dinin işlevselliği korunmuş-
tur. Zaruri hâllerde İslam, hayatın kolaylaşması yönünde ruhsatlar vermiştir. Mesela suyun
olmadığı yerde teyemmüm abdesti alınır. Ayakların yıkanmasında zorluk olan durumlar-
71
da, mestler üzerine mesh ve yaralarda sargının üzerine mesh edilir. Zaruret durumlarında
özel hükümler konulmuştur. Örneğin açlıktan ölmek üzere olan kişinin, başka imkânı yoksa
aslen haram olan domuz etini ölmeyecek kadar yemesinde sakınca yoktur. 72
Sosyal değişimin beraberinde getirdiği sorunlar çok boyutludur. Sorunların çözümünde
konu ile ilgili uzmanların görüşleri alınarak İslam’ın çağımıza mesajları daha iyi sunulabi-
lecektir.

Ders Dışı Etkinlik

Dinimiz, insanların zorda kaldığı ve sıkıntıya düştüğü durumlarda ruhsat denilen
bazı kolaylaştırıcı hükümler koymuştur. Örneğin; abdest almak isteyen birinin
su bulamaması veya suyu kullanma imkânının olmaması durumunda teyemmüm
alabilmesine imkân tanınmıştır.
Siz de ilmihal kitaplarından yararlanarak yukarıdaki metne benzer örnekler
bulunuz.

68 bk. Ebû Dâvûd, Akdiye, 11; Tirmizî, Ahkâm, 3.
69 Hayrettin Karaman, İslam Hukukunda İçtihat, s. 29.
70 bk. Bakara suresi, 185. ayet.
71 bk. Mâide suresi, 6. ayet.
72 bk. En’âm suresi, 145. ayet.
76