Page 17 - 10. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 3. Ünite

Çevreye karşı merhametli olmak ve sevgi duymak da İslam’ın istediği üstün erdemler-
dendir. Hz. Peygamber’in şu hadisleri bizlere çevreyle olan iletişimimizde rehberlik et-
mektedir; “Siz yeryüzünde olanlara merhametli olunuz ki göktekiler de size merhametli
olsunlar.” , “Uhud öyle bir dağdır ki o bizi sever, biz de onu severiz.” .
57
58
Çevre sorunlarının pek çoğu israfla bağlantılıdır. Sorunların çözümü israftan kaçınmak ve
tasarruf anlayışını sadece ekonomimiz açısından değil, çevre açısından da geliştirmektir.
İslam israfı yererken tasarrufu över ve teşvik eder. 60
59
Hz. Peygamber, suyun tasarruflu kullanımı ve temiz tutulması hususunda bazı tavsiye-
lerde bulunmuştur. Bir hadisinde insanların sularını kirletmeyi lanet sebebi saymıştır.
61
62
Nehirde abdest alırken bile israf yapılmamasını öğütleyen Hz. Peygamber ağaç diken
kişiye sevap yazılacağını müjdelemiş böylece İslam’ın ormanları korumaya verdiği önemi
göstermiştir. 63

İslam’da çevre bilinci ve eğitimi konusundaki mesajlar genellikle ahlak temelli bazı pren-
siplere dayanır. Bu prensipler; denge, ölçü, adalet, emanet, sorumluluk ve tasarruftur.

4. DİN VE SOSYAL DEĞİŞİM

Toplumlardaki kültürel değişimlerin olumlu ve olumsuz yönleri sizce nelerdir?

Sosyal değişimin çağrıştırdığı kavramların başında “ilerleme”, “gelişme”, “bütünleşme”
ve “çözülme” gelmektedir. “Değişme” değer yargısı taşımayan tarafsız bir kavram ol-
masına karşılık, diğer kavramlar değer yüklüdür. Gelişme kavramı daha çok değişmedeki
olumlu farklılaşmayı ortaya koyar. 64

Sosyal değişim, herhangi bir toplumun
dinamik fonksiyonlarından biridir. Toplum
bazen ileriye bazen de geriye doğru bir
değişim içerisine girer. Toplumdaki değişim
çok yönlü etki ve tepkilerin meydana
getirdiği bir olaydır. Toplum canlı bir organ
gibi kendini bu değişimlere karşı uyanık
tutmak ve değişimin istikametini müspet bir
yöne çevirmek durumundadır.
Sosyal değişme; tabii çevrenin özelliklerinin
farklılaşması, biyolojik yapıya tesir eden un-
surların çoğalması, teknik yeniliklerin art-
ması ve kültür yapısının özelliği dolayısıyla
meydana gelen değişikliklerle izah edilmek-
tedir. Görsel 3.19: Sosyal iletişim ve değişimin hızlı olduğu
bir çağda yaşamaktayız.
57 Ebû Dâvûd, Edeb, 58; Tirmizî, Birr, 16.
58 Buhârî, Meğazî, 28; Müslim, Hacc, 503.
59 bk. A’râf suresi, 31. ayet.
60 bk. Furkân suresi, 67. ayet.
61 bk. Ebû Dâvûd, Tahâret, 14; İbn Mâce, Tahâret, 21; Ahmed b. Hanbel, Müsned, C 1, s. 299.
62 İbn Mâce, İkâme, 193.
63 bk. Ahmed b. Hanbel, Müsned, C 5, s. 415.
64 Adil Şahin, İslam ve Sosyal Değişme, s. 5-7.
74