Page 7 - İslam Tarihi 4. Ünite

4. Ünite
4. Ünite
2.3. Yıkılışı
Abdülmelik’in vefatından sonra haciplik
görevini devralan üvey kardeşi, II. Hişam’a
kendisini hilafet makamına veliaht tayin et-
tiren bir ferman imzalatmış, haciplik görevi
için de oğlunu veliaht ilan etmiştir. Bunun
üzerine Emevi hanedanı Kurtubalıların da
desteğiyle yönetime karşı harekete geçip II.
Hişam’ı devirerek onun yerine Muhammed
b. Hişam’a biat etmişlerdir. el-Mehdî lakabını
alan yeni halifenin adamları Abdurrahman’ı
yakalayıp öldürünce uzun süre devleti idare
eden Âmirîlerin iktidarı sona ermiştir. Ancak
el-Mehdî’nin iyi bir idareci olmayışı, devlet
kadrolarına liyakatsiz atamalar yapması, Ber-
berîlere karşı sert tutumu, kendi sülalesinden
olan muhalifleri hapse attırması gibi sebepler
Endülüs Emevilerini baş edemeyecekleri bir Görsel 4.4
çöküş sürecine sokmuştur. Bu aşamadan son- Kurtuba Ulucamii’nden bir kesit
ra çetin bir hilafet mücadelesi baş göstermiş,
yönetim sıklıkla el değiştirmiştir. Hatta devletin içinde bulunduğu acziyetten faydalanan Şiî Hammudî süla-
lesi 1016’da tahtı ele geçirerek 1022’ye kadar iktidarda kalmıştır. Hammudîlerden hilafeti geri alan Emevi
hanedanının yedi yıl boyunca taht kavgalarıyla meşgul olması mevcut sorunları daha da artırmıştır. Bu sü-
reçte hilafete geçenlerden hiçbiri devleti içinde bulunduğu karışıklıktan kurtarmaya muvaffak olamamıştır.
Endülüs Emevi Devleti’nin içine düştüğü
siyasi dağınıklık gruplar arasında kanlı müca-
delelere, idari makamların ehliyetsiz kişilerin
eline kalmasına ayrıca devlet hazinesinin bo- TEFEKKÜR
şalmasına ve adalette keyfî uygulamalara yol
açmıştı. Ulemaya söz hakkı tanınmayan bu dö-
nemde taşkınlığın boyutları göz kamaştırıcı gü- Siyasi birliğin bozulması anlamına gelen
zellikteki Medinetüzzehra’nın talan edilmesine Endülüs Emevi Devleti’nin yıkılmasının böl-
kadar varmıştır.
Devletin istikbali açısından bir umut ışığının geye olumsuz etkilerini yorumlayınız.
görünmemesi Kurtuba eşrafını kalıcı bir çözüm
arayışına sevk etmiştir. Ulucami’de toplanan
şehrin ileri gelenleri, fonksiyonunu kaybetmiş
bir makam hâline geldiği gerekçesiyle hilafetin
ilgasına karar vermiştir. Yönetimin eşraftan oluşan bir kurula verildiği toplantıda son Emevi Halifesi III.
Hişam ile hanedan ailesinin şehirden sürülmesi uygun görülmüştür. 1031 yılında meydana gelen bu ge-
lişmeyle 756 yılında emîrlik olarak kurulan ve insanlığa muhteşem bir medeniyet armağan etmiş olan
Endülüs Emevi Devleti yıkılmış ve Endülüs’te yeni bir dönem başlamıştır.
5
3. Emeviler Sonrasında Endülüs
Emevi Devleti’nde ifa ettikleri haciplik makamı sayesinde devletin fiilî sahibi hâline gelen Âmirî ailesinin
1009 yılında iktidardan uzaklaştırılmasıyla Kurtuba’da taht kavgaları yaşanmaya başlamıştı. Emevi şehza-
deleri arasında yaşanan iktidar mücadelesi neticesinde oluşan otorite boşluğu da çeşitli emîrliklerin ortaya
çıkmasına sebep oldu. 1031 senesine gelindiğinde Emevi ailesinin Kurtuba’dan sürülmesiyle de artık şehir
başkent olma özelliğini yitirmiş, devlet mevcut emîrliklerden sadece birisi hâline gelmişti. Yaşanan bu ge-
lişmelerden sonra Endülüs’te küçük emîrliklerin yönetimde söz sahibi olduğu Mülûkü’t Tavâif Dönemi’ne
geçilmiş oldu. “Tavâif-i Mülûk” şeklinde de kullanılan tabir, genelde büyük devletlerin yıkılmasından sonra
6
ortaya çıkan irili ufaklı siyasal birimleri, özelde ise Endülüs Emevi Devleti’nden sonra kurulan yirmi civarın-
daki küçük devleti ifade eder.
5 bk. Mehmet Özdemir, Endülüs Müslümanları (Siyasi Tarih), s. 150-161.
6 Mehmet Özdemir, “Mülûkü’t-Tavâif”, DİA, C 31, s. 553.

75