Page 10 - İslam Tarihi 4. Ünite

4. Endülüs’te Müslüman Varlığına Son Verilmesi
Gırnata’nın işgalinden sonra aralarında toplumun önde gelen âlimlerinin de bulunduğu binlerce insan
Endülüs’ü terk ederek Kuzey Afrika’ya göç etmişti. Ancak bu durum Endülüs’te Müslüman varlığının ta-
mamen sona erdiği anlamına gelmiyordu. Endülüs şehirleri işgal edilirken Müslüman halka can, mal ve di-
nini koruma hakkı tanınarak dokunulmazlık güvencesi verildi. Bu teminata güvenen çok sayıda Müslüman
kendi topraklarında Hıristiyan hâkimiyeti altında yaşamayı tercih etti.
Kastilya-Aragon Krallığı, Gırnata’yı teslim alırken yaptıkları anlaşmayı 1497 yılından itibaren tanımazlık-
tan geldi. Önce para ve makam vaat edilerek Müslüman liderler ve âlimler Hıristiyanlığa çekilmeye çalışıldı.
Sonra Müslüman halkın medeni haklarında bazı kısıtlamalara gidildi, güvenlik maksadıyla dahi olsa silah
taşımaları yasaklandı ve idare meclisindeki görevlerine son verildi. İstenilen netice alınamayınca 1499 yı-
lında Müslümanları cebren Hıristiyanlaştırma faaliyeti başlatıldı. Bu durum halkın isyan etmesine yol açtı.
İsyanlar çok sert bir şekilde bastırılırken isyana karışanların aileleri köle olarak pazarlarda satıldı. İspanyol
yönetimi peş peşe çıkardığı fermanlarla Arapça konuşmayı, Müslüman örf ve âdetlerini yasakladı. Müs-
lümanların iyi birer Hıristiyan olmaları için kiliselerdeki Katolik eğitim programlarına katılmalarını zorunlu
tuttu. Bu uygulamalar karşısında ayaklanan Müslümanlara 1502 yılında yayınlanan bir fermanla hayatta
kalmak için ya Hıristiyan olmaları ya da ülkeyi
terk etmeleri çağrısı yapılması üzerine binlerce
Müslüman sürgün edilmeyi göze aldı. Ülkeyi
MUHAKEME terk edecek imkâna sahip olmayanlar da bas-
kıların bir gün sona ereceği umuduyla şeklen
de olsa Hıristiyanlığı kabul ederek Endülüs’te
yaşamaya devam etti. 7
Endülüs’te Müslüman varlığına son verilmek Kral Ferdinand’ın yerine geçen oğlu V. Kar-
istenmesinin ekonomik ve sosyal sonuçları- los, Müslümanların Hıristiyanlığı tam olarak
nı yorumlayınız. benimseyebilmeleri için onlara kırk yıllık bir
süre tanıdı. Bu süreçte onlardan daha faz-
la vergi alınmasını şart koştu. Ancak aradan
uzun yıllar geçmesine rağmen yasaklar ve zor-
lamalar bu insanların İslam’dan uzaklaşmasına
yetmedi. Babasının yerine geçen II. Filip, kırk
yıllık dönemin sonunda Müslümanları inançlarından uzaklaştırma yönünde alınan kararları bütün gücüyle
uygulamaya başladı. 1557 yıllında Moriskoların on bir yaşından küçük çocuklarının toplanarak Hıristiyan
olarak yetiştirilmelerini de içeren bir dizi yeni kanunun yürürlüğe konması 1568’de Gırnata merkezli bü-
yük bir isyanın çıkmasına sebep oldu. Moriskolar, Endülüs Sultanı olarak seçtikleri Muhammed b. Ümey-
ye’nin önderliğinde ayaklandılar. Cezayir’deki Osmanlı yöneticilerine ve Fas’a heyetler göndererek yardım
istediler. İki sene devam eden bu isyan İspanyol yönetimi tarafından bastırıldı.
İspanya Krallığı isyanın bastırılmasının ardından Gırnata Moriskolarına ülke içinde yeni bir sürgün ka-
rarı aldı. Bütün Müslüman halk ordunun zoruyla yürüyerek Tuleytula, Kurtuba, İşbiliye ve Mança böl-
gelerine sürüldü. 1571 yılı sonlarına gelindiğinde seksen binden fazla Endülüslü Müslüman evlerinden
çıkarılarak açlık, hastalık ve sefalet içinde İspanya’nın dört bir yanına dağıtılmış oldu. Böylece 1492’de
siyasi hâkimiyetlerini kaybeden Müslümanlar sosyal hayatta da varlıklarını yitirdiler.
Endülüslü Müslümanlar yaşanan zulümler karşısında ne İslami inançlarını ne de bir gün özgürlüklerine
kavuşacakları yönündeki umutlarını kaybettiler. 16. yüzyılın sonlarında İspanya Devleti ve Katolik Kilisesi,
Müslümanları gerçek bir Hıristiyan yapma ümidini kesince tamamının İspanya dışına sürgün edilmelerine
karar verdi. 1609-1614 yılları arasında yaşanan Büyük Sürgün’de binlerce Müslüman çok ağır ve insanlık
dışı şartlar altında İspanya’dan sürüldü. Gırnata’nın işgaliyle 17. asrın ilk yarısına kadar geçen sürede İs-
panya’dan yaklaşık üç milyon Müslüman ülke dışına sürgün edilerek İspanya’da Müslüman varlığına son
verilmiş oldu. 8
5. 0smanlı, Endülüs, İspanya İlişkileri
Osmanlı Devleti, 15. ve 16. yüzyıllarda dünyada önemli bir güç hâline gelmişti. Aynı dönemde İber
Yarımadası’nda Endülüs Müslümanlarının son kalesi Gırnata’nın Hıristiyanlar tarafından işgal edilmesi
ile Endülüs’teki İslam hâkimiyeti sona ermişti.
7 bk. Feridun Bilgin, “Gırnata’nın İşgali Sonrasında Endülüs’teki Müslümanların Asimilasyonu”, Mukaddime, MAÜD, S 2, s. 57-73.
8 bk. Feridun Bilgin, “Endülüs’te Kalan Son Müslümanların İspanya’dan Sürgünü”, DAAD, C 13, S 2, s. 45-59.

78