Page 5 - İslam Tarihi 4. Ünite

4. Ünite
4. Ünite
sıra Kuzey Afrika’dan getirdiği ücretli askerler
ile yeni bir ordu kurmuş, böylelikle kabile çe-
kişmelerinin önüne geçerek askerî alandaki
gücünü pekiştirmiştir. Devletin idare merkezi TETKİK
olmasından dolayı nüfusu artan Kurtuba’nın
imarını tamamlamış ve kuzeydeki Hıristiyan-
lardan gelecek tehlikelere zamanında mü- Endülüs Emevi Devleti’nin çevresinde yer
dahale edilebilmesi için üç farklı askerî bölge alan Hıristiyan krallık ve kontluklarının Müs-
oluşturmuştur. I. Abdurrahman’ın 788’de vefat lümanlarla ilişkilerini araştırınız.
etmesiyle yerine geçen I. Hişam, Abbasi ve Bi-
zans gibi devletler tarafından da tanınmış ve iç
karışıklıkları büyük ölçüde bertaraf edilmiş bir
devlet teslim almıştır.
Dürüst, adil, dindar ve dirayetli kişiliği ile
“Endülüs’ün Ömer b. Abdülaziz’i” olarak anılan I. Hişam’ın yönetim tarzı toplumda barış ve huzur havasını
hâkim kılmıştır. Bunun sonucunda Hıristiyan halk arasında Müslüman olanların sayısı hızla artmıştır. Diğer
taraftan ilme değer veren bir Emîr olduğundan onun döneminde fikrî hayatta belirgin bir canlılık göze
çarpmaktadır. I. Hişam’ın cihat anlayışının bir sonucu olarak kuzeydeki Hıristiyanlar üzerine düzenlediği
seferler devletin dışarıdaki itibarını arttırmıştır. Öyle ki onun emîrlik zamanı Endülüs’te Müslümanların
iktidarının kökleştiği bir dönem olmuştur.
I. Hişam 796’da vefat edince yerine sert bir mizaca sahip olan oğlu I. Hakem geçmiştir. Babasından
oldukça farklı bir yaşam tarzı ve siyaset anlayışı olan yeni Emîr’in halkta hoşnutsuzluk yaratan uygulama-
ları birçok isyana sebep olmuştur. Bu isyanları bastırırken uyguladığı şiddet eleştirilse de tavizsiz tutumu
devleti ayakta tutmayı başarmıştır. I. Hakem şahsi hayatındaki menfi huylarının aksine adaletin teminine
ihtimam göstermiş, en az babası kadar adil bir hükümdar olmuştur.
822’de başa geçen II. Abdurrahman tecrübesi ve idaredeki becerisiyle halkına otuz yıl süren ve “Ey-
yamü’l-Arûs (Düğün Günleri)” olarak adlandırılan dönemi yaşatmıştır. İstikrarlı bir siyasete eşlik eden
idari düzenlemeler ekonomik refahı getirmiş, kültürel alandaki gelişmeler yeni bir medeniyetin müjdecisi
olmuştur. Bu dönemde hem saray âdetleri hem de idari düzenlemelerde bariz bir Abbasi etkisi görülmek-
tedir. Refah seviyesinin ve İslamlaşmanın artmasıyla her şehre bir ulu cami inşa edilmesi de bu dönemde
gerçekleşmiştir.
Devletin parlak döneminden sonra altmış yıl kadar
süren; sırasıyla Muhammed, Munzir ve Abdullah’ın
emirlik yaptığı karışıklık dönemi başlamıştır. Emîr Mu-
hammed iktidarının ilk yıllarında babasının izinde başa- HÂŞİYE
rılı bir yönetim sergilese de devlet adamı seçimindeki
isabetsiz tercihleri “Büyük Fitne” denilen dönemin baş- Büyük Fitne Dönemi’nde yaşanan olum-
lamasına öncülük etmiştir. Devletin dört bir yanında suzlukların sebepleri arasında şunlar sayı-
çeşitli sebeplerle ayaklanan gruplar dış güçlerin de des- labilir:
teğiyle başarılı sonuçlar alınca siyasi bütünlük büyük • Merkezî idareye bağlı olan aristokrat ida-
oranda yitirilmiştir. Durumdan istifade eden kuzeydeki relerin bağımsız olma arzusu
Hıristiyan gruplar da düzenledikleri seferlerle bazı böl- • Ehil olmayan kişilerin idari kadrolara yer-
geleri Müslümanların elinden geri almışlardır.
Endülüs Emevi Devleti’ni yıkılmanın eşiğine getiren leştirilmesi
dönemi sona erdirip siyasi bütünlüğü yeniden sağlayan • Doğal afetler ve ağır vergiler
kişi Abdullah’tan sonra yerine geçen torunu III. Abdur- • Farklı etnik gruplar arasındaki çekişmeler
rahman olmuştur. Kimsenin devletin başına geçmek is- • Müslüman olmuş Hıristiyanların kimlik
temediği bir ortamda tahta oturan Emîr, öncelikle idari bunalımı
kadrolardaki şaibeli isimleri görevden alarak yerlerine • Dış güçlerin isyanları teşvik edip isyancıla-
liyakat sahibi idareciler atamıştır. Ardından merkezî ra destek olması
idarenin kontrolünden çıkan grupları tekrar itaat altına (bk. Mehmet Özdemir,
almak için bazı adımlar atmıştır. İsyanları güç kullana- Endülüs Müslümanları, s. 103-108.)
rak bastırmaya çalışmak yerine isyancıları ikna etmek-
le görevli telkin ve ikna heyetleri oluşturmuştur. Buna

73