Page 6 - İslam Tarihi 1. Ünite

Güney Arabistan’daki ilk devletin MÖ
2000 yıllarında kurulan Mainîler olduğu ka-
TETKİK bul edilir. Daha ziyade ticari alanda gelişmiş
olan Mainîlerin MÖ 750-650 yıllarında yıkıl-
ması üzerine yerine kurulan Sebe Devleti, ti-
İslam öncesi Kuzey ve Güney Arabistan’da caretin yanı sıra ziraat alanında da temayüz
kurulan devletlerin hangi alanlarda gelişmiş etmiştir. Ancak halefleri olan ve kısa zaman-
olduklarını araştırınız. da bütün Yemen’i ele geçiren Himyerîler,
diğer iki devletin aksine fetihçi bir siyaset
izlemiştir. Kuzey Arabistan’ın bilinen en eski
devleti ise MÖ 4. yüzyılın sonlarında kurulan
Nabâtî Krallığı’dır. Başkenti Petra olan kral-
lık, Roma İmparatorluğu ile çöl arasında bir nevi tampon görevi üstlenmiştir. Bölgede hüküm sürmüş
devletlerin ikincisi ise Palmiralılar olarak da bilinen Tedmürlülerdir. Ancak Nabâtîler gibi onlar da Roma
İmparatorluğu’nun saldırılarına maruz kalmış ve varlıklarını muhafaza edememişlerdir. Miladi 3. yüzyılın
sonlarına doğru bölgede devlet kuran Gassânîler ve Hîreliler, aslında güneyli Araplardır. Me’rib Seddi’nin
yıkılmasıyla kuzeye göçmüş olan Gassânîler, Roma İmparatorluğu’na bağlı olarak Suriye’de; Hîreliler ise
Sâsânîlerin hâkimiyetini tanımak suretiyle Irak
topraklarında hüküm sürmüşlerdir. 3
ÖSYM Sormuş! risalet görevini üstlendiği yer olması bakımın-
Hicaz özellikle Hz. Peygamber’in doğduğu ve
ÖSYM dan önemlidir. Bölge Arabistan’ın orta kısmın-

İslamiyet öncesi dönemde Arabistan Yarımadası'nda da, Kızıldeniz tarafında yer alır. Hicaz, arazisinin
bulunan yerleşik ve bedevi kabileler arasında süre çöl ve dağlık olması sebebiyle yabancı işgalin-
gelen savaşlar, toplumsal barışa ve siyasi birliğe den korunmuştur. Burası, Şam ve Yemen’i birbi-
önemli ölçüde zarar vermekteydi. Buna karşın, sürekli
savaş hâlinin devamı mümkün olmadığından belirli rine bağlayan ana ticaret yolunun üzerinde bu-
dönemlerde savaşlara ara verilir ve çeşitli panayırlar lunduğu için bölgeler arasında bir geçiş noktası
kurulurdu. Bu panayırlarda ticari ve toplumsal hayatın
devamı için etkinlikler gerçekleştirilir, zaruri ihtiyaçlar olmuştur. Çeşitli etnik unsurları barındırmakla
giderilir, çeşitli eğlenceler ve yarışmalar düzenlenirdi. birlikte Hicaz’da hâkim millet Araplardır. Bölge-
Arapların birbirleriyle savaşmadıkları dört aydan oluşan nin önemli şehirleri; Mekke, Yesrib ve Taif’tir.
Haram Aylar'da düzenlenen bu panayırlarda, Kabe'de
bulunan putlar da ziyaret edilirdi. Etrafı dağlarla çevrili bir vadide kurulmuş olan
Bu ayların Arabistan halkı için taşıdığı önem Mekke, Hicaz bölgesinin dinî ve ticari merkezi
konusunda aşağıdakilerden hangisi söylenemez? konumundadır. Tarım imkânından yoksun oldu-
A) Toplumsal etkileşime hizmet ettiği ğu için ticari bakımdan gelişmiş olan şehir, bün-
B) Kutsal dönem kavramının gelişmesine katkı sağladığı
C) Ticari hayatın gelişiminde rol oynadığı yesinde Kâbe’yi barındırması sebebiyle Yarıma-
D) Geçici barış ortamının sağlanmasına imkân verdiği da’nın diğer merkezlerinden daha ayrıcalıklı ve
E) Toplumda inanç birliği oluşturduğu
üstün kabul edilmiştir.
(2017-LYS-4) Hz. Peygamber’in hicretinden sonra Me-
CEVAP: E dine adını alan Yesrib, Hicaz’ın ikinci önemli
Metinde, haram ayların inanç birliği sağlamak
dışında temin ettiği dinî, sosyal ve iktisadi faydala- merkezidir. Şehrin sakinleri Güney Arabis-
rına değinilmiştir. Konuyla ilgili ayrıntıları hatırlamak tan’dan göçen Kahtânî Arapları ile Romalıla-
için Siyer Ders Kitabı 1. Ünite “3.4. Kültürel Hayat” rın yoğun dinî baskısından kaçan Yahudilerdir.
başlığına bakınız.
Hicaz’ın diğer önemli hayat alanı ise verimli
arazileri ve ticaret yolu üzerindeki konumu
sebebiyle gelişmiş bir şehir olan Taif’tir. 4
Arapların İslamiyet öncesi devirleri genel olarak “Cahiliye Dönemi” olarak adlandırılmıştır. Şifahi
gelenekle aktarılan cahiliye kültürünün kaynağını ise Arap şiiri oluşturmaktadır. Toplumda şairin asli
3 Hakkı Dursun Yıldız, “Arabistan”, DİA, C 3, s. 248-254.
4 Mustafa Sabri Küçükaşçı, “Hicaz”, DİA, C 17, s. 433-436.

20