Page 57 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR 2. ÜNİTE

“Hilim, nefsi, gazabın azgınlaşmasından
korumaktır.” (Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât,
“sḫṭ”, “ġḍb”, “ġyẓ” md.leri. a.mlf., eẕ-Ẕerîʿa ilâ
mekârimi’ş-şerîʿa (nşr. Ebü’l-Yezîd el-Acemî), s.
111-112, 328-329, 342-346.)
Bazı hadislerde, gazap duygusunun
yok edilmesinden ziyade bu duygunun
etkisiyle yanlış hüküm veya karar veril-
mesinden kaçınılması gerektiği üzerinde
durulur. “Yiğit o kimsedir ki öfkelendiği
sırada kendine hâkim olur.” , “Hâkim öf-
217
keliyken taraflar arasında kesinlikle hüküm
vermemelidir.” mealindeki hadisler bu-
218
nu ifade eder. Hadislerde kişiye, öfkesi-
ni yatıştırabilmesi için abdest almak ve
ayakta ise oturmak gibi pratik tedbirlere
219
başvurması da önerilmiştir.
Peygamberimiz (s.a.v) yanına gelerek kendisine öğüt vermesini isteyen bir adama ;
“Öfkelenme!” demiş ve bu sözünü birkaç kere tekrarlamıştır. Öfke anında Allah’a (c.c.)
220
sığınmak ve öfkenin geçmesini istemek gerekir. Öfkeli birisini gören Hz. Peygamber (s.a.v)
şöyle buyurmuştur: “Ben bir kelime biliyorum ki eğer şu adam o kelimeyi söylese muhakkak
öfkesi geçer. O kelime: ‘Eûzü billahi mineş-şeytânirracîm.’ sözüdür.”
221
Peygamber Efendimiz (s.a.v), Cenab-ı Hakk’a sığınmayı öfkenin ilacı olarak tavsiye etmiş,
insanın kendi kendine telkinle öfkelenmekten kurtulacağına işaret etmiştir. Yine Peygam-
berimiz (s.a.v) öfkeyi güç ve kuvvetin değil, zayıflığın ve aczin alameti olarak görmüştür. Öf-
ke, nefse hâkim olamamanın işaretidir. Nefislerine hâkim olamayanların sonu ise hüsrandır.
Müslüman, işlerini öfke ile değil; teennî, sabır ve yumuşaklıkla hâlletmelidir.
Öfkenin zıddı “hilim”dir. Hilim; sabırlı,
temkinli, akıllı ve ağırbaşlı olmak demektir. Öfke ile Başa Çıkmanın Yolları
Yumuşak huyluluk, yumuşak karakterlilik, sa-
kin tabiatlılık, nefse hâkim olma hâlidir. Nef- 1. Susmak
2. Besmele çekmek
sini kızgınlığın heyecanından koruyan, hilm 3. Abdest almak
sahibi olan kimseye “halim” denir. Halim aynı 4. Oturmak veya yatmak
zamanda, güçlü kuvvetli olduğu hâlde affe- 5. Toprağa temas etmek
den, ceza vermekte acele etmeyen, teennî 6. Dua ve zikir
gösteren kimsedir. Müslüman’a gazap hâli
değil, hilm sahibi ve hoşgörülü olmak yakışır.

217 Buhârî, Edeb, 76, 102; Müslim Birr, 107, 108.
218 Buhârî, Ahkâm, 13; Müslim, Aķzıye, 16.
219 bk. Buhârî, İman, 71.
220 bk. Riyazü’s-Salihîn, I, 80.
221 Müslim, Birr ve Sıla, 109.
73