Page 58 - İslam Ahlâkı 2. Ünite

2. ÜNİTE AHLAKİ TUTUM VE DAVRANIŞLAR

2.10. Cimrilik

Mal sahibi, mülk sahibi,
Hani bunun ilk sahibi.
Mal da yalan, mülk de yalan,
Var biraz da sen oyalan.
Yunus Emre

Cimrilik; servet edinme tutkusuy-
la başkasına bir şey vermekten çekin-
mek, karşılıksız harcama ve hayır yap-
maktan kaçınma eğilimidir.

İslam, başta zekât olmak üzere bazı mali harcamalarda bulunmayı emreder. Aile birey-
lerinin bakımı, akrabaların görülüp gözetilmesi, yoksullara yardım da bu emirler arasındadır.
Parası ve malı olduğu hâlde bir insan bu görevlerini yapmaz ve malını sarf etmekten çeki-
nirse cimrilik yapmış olur.

Cimriliğin başlıca sebebi aşırı mal hırsı (tamahkârlık), bencillik ve kibir gibi kötü huylar-
dır. Gelecekte yoksul kalma korkusu, insanı mal biriktirmeye ve cimriliğe sevk eden bir du-
rumdur. Hâlbuki mal, Allah’ın (c.c.) nimetidir ve bu nimet yerli yerinde harcandığında Allah
(c.c.) onu artırır, bereketlendirir.

İnsan nefsi cimriliğe meyilli olmakla birlikte, bu duygunun yaratılıştan geldiği ve tam
olarak yok edilmesinin mümkün olmadığı da kabul edilmektedir. Bu duygudan ancak
222
ilim, iman ve salih amellerle korunmak mümkündür. Nitekim Kur’an-ı Kerim, cimrilikten sa-
kınanların kurtuluşa ereceğini ifade etmektedir: “…. Kim nefsinin cimriliğinden, hırsından
korunursa işte onlar kurtuluşa erenlerin ta kendileridir.” 223

Kur’an-ı Kerim’de, insanın bu bencil duygudan kurtulması ve bunun yerine cömertlik
duygusunu geliştirmesi her vesile ile öğütlenmektedir: “… Allah kibirlenen ve övünen
kimseleri sevmez. Bunlar cimrilik eden, insanlara da cimriliği emreden ve Allah’ın, lüt-
fundan kendilerine verdiği nimeti gizleyen kimselerdir. Biz de o nankörlere alçaltıcı
bir azap hazırlamışızdır.” 224 Başka bir ayette cimriliğin insanın yararına bir davranış ol-
mayıp aksine tam aleyhine bir sonuç doğuracağı
belirtilmiştir: “Allah’ın kendilerine lütfundan “O halde, gücünüz yettiği kadar
verdiği nimetlerde cimrilik edenler, bunun, Allah’a karşı gelmekten sakının.
kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Dinleyin, itaat edin, kendi iyiliğiniz
Hayır! O kendileri için bir şerdir. Cimrilik ettik- için harcayın. Kim nefsinin
leri şey kıyamet gününde boyunlarına dola- cimriliğinden korunursa işte onlar
nacaktır. Göklerin ve yerin mirası Allah’ındır. kurtuluşa erenlerin ta kendileridir.”
Allah yaptıklarınızdan hakkıyla haberdar- (Tegabun suresi, 9. Ayet)
dır.” 225

222 Bkz. Zemahşerî, el-Keşşâf, IV, 84.
223 Haşr suresi, 9. ayet.
224 Nisâ suresi, 36-37. ayetler.
225 Âl-i İmrân suresi, 180. ayet.
74