Page 10 - İslam Tarihi 7. Ünite

Türkiye 15 Temmuz hadisesinde devleti ele geçir-
meye çalışan FETÖ yapılanmasını devletin bütün ku-
rumlarının dirayeti, milletin sağduyusu ve ortak tav-
HÂŞİYE rıyla aşmıştır. 20. yüzyılda İslam dünyasında yaşanan
savaşlar ve çatışmalar; Müslüman ülkelerde iktisadi
gelişmenin durmasına, kaynakların heba olmasına, ha-
Eski dünyanın merkezinde yer alan ve yat standardının düşmesine, hepsinden önemlisi mil-
Çin sınırından başlayıp bütün İç Asya, İran, yonlarca Müslüman’ın hayatına mal olmuştur.
Kafkasya, Karadeniz’in kuzeyinden Kırım ve Günümüzde Müslüman ülkeler gerek jeostrate-
Tataristan, Anadolu, Orta Doğu, Arabistan jik bakımdan gerekse doğal gaz ve petrol gibi enerji
Yarımadası, Pakistan, Afrika’nın ortalarından kaynakları açısından önemli bir konumda bulunma-
kuzeye, Akdeniz’e ve oradan Batı Afrika’dan sına rağmen mevcut kaynakları ve stratejik imkânları
Atlas Okyanusu’na kadar uzanan İslam coğ- gerektiği şekilde kullanamamaktadır. Batılı sömürgeci
rafyası, dünyanın kalbi niteliğindedir. Kı- güçlerin İslam coğrafyasını doğrudan veya dolaylı yol-
talararası her türlü kara ve deniz yolları bu larla işgal etmeleri; ticari faaliyetlerin sınırlandırılması-

coğrafyadan geçmektedir. na, ülkeler ve bölgeler arası çatışmaların başlamasına,
(Mustafa Öztürk, “İslam Coğrafyasının ham madde kaynaklarının sömürgeci merkez ülkelere
Stratejik Önemi” , Van YYÜSBED, aktarılmasına ve bu bölge halkının yoksullaşmasına
İslam Kongresi Özel Sayısı, s. 214.) sebep olmuştur. Nitekim zengin doğal ve beşerî kay-
naklara, yüksek ticari potansiyele sahip olmalarına
rağmen İslam ülkelerinin ortalama gelir düzeyi, dünya
ortalamasının hayli altındadır. Müslüman ülkeler mev-
cut sosyal yapılarını ülke halkının dünya görüşü ve de-
ğer ölçülerine göre yeniden şekillendirirlerse bugün sahip oldukları beşerî ve doğal kaynaklarını daha
verimli kullanabilir ve iktisadi gelişmelerini sürdürebilirler. 22
8. İslam Dünyasının Ekonomik Yapısı ve Doğal Zenginlikleri
Dünya nüfusunun yaklaşık beşte birini içinde barındıran ve dört kıtaya yayılmış olan İslam ülkeleri-
nin ekonomik yapıları üç grupta incelenebilir. Birinci grubu küçük ticaret hacmine sahip, az nüfuslu ve
çok düşük gelirli Çad, Maldivler, Cibuti, Komor gibi ülkeler oluşturmaktadır. Bu ülkeler, daha ziyade gıda
maddeleri açığı olan ülkelerdir. İkinci grupta
yüksek petrol geliri ve satın alma gücüne sa-
hip olan Irak, Libya, Suudi Arabistan gibi ülke-
ler bulunmaktadır. Üçüncü grupta ise kalkın-
ma gayretlerinde önemli aşama kaydetmiş
Türkiye, Malezya ve Endonezya gibi ülkeler
yer almaktadır. Diğer yandan İslam ülkeleri-
23
ni ihracat potansiyelleri ve kişi başına düşen
millî gelirlerine göre az gelişmiş, petrol zen-
gini ve kısmen sanayileşmiş şeklinde ayırmak
da mümkündür. Az gelişmiş İslam ülkelerinin
ihracatında tarım ürünleri ilk sırayı alırken
kişi başına düşen millî gelir ise bin doların
altındadır. Mozambik, Gine, Togo, Nijer gibi
Görsel 7.4 ülkeler yüksek dış borcu bulunan fakir ülke-
Avrupa’nın en büyük havaalanı: İstanbul Havalimanı ler olarak tanımlanmaktadır. Zengin petrol
rezervlerine sahip ve OPEC üyesi olan İslam
22 bk. Arif Ersoy, Merve Büşra Altundere, “İslam Coğrafyasının İktisadi Sorunları ve İslam İktisadinin Vadettikleri”, Van
YYÜSBED, İslam Kongresi Özel Sayısı, s. 10-20.
23 bk. Kahraman Arslan, İslam Ülkeleri Arasındaki Ticaretin Geliştirilmesi, s. 180-186.

130