Page 6 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

2.2. Hadislerin Tedvin ve Tasnifi

Hadis kavramı, genel olarak söz haber, anlamına gelmek-
tedir. Kur’an’ı-Kerim’de “söylenilen söz” olarak nitelenen
17
bu kavram, Hadis ilmînde Hz. Peygamber’den (s.a.v.) gelen
söz ve fiiller ile başkaları tarafından yapılan davranışlardan
onun uygun gördüklerini ifade etmektedir. Kur’an’da sıkça
18
kendilerine kitap ve hikmet verilenlerden bahsedilir: “...Al-
lah sana kitab’ı ve hikmeti indirmiş ve sana bilmediğini öğret-
miştir. Allah’ın lütfu sana gerçekten büyük olmuştur.” Hz. Pey-
19
gamber’in (s.a.v.) sünneti, Kur’an’daki ifadeye göre hikmet
olarak nitelendirilmektedir. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) hayatı
Hz. Muhammed’in (s.a.v.) İslam’a davet anlatılırken O’nun “yaşayan bir Kur’an” olduğu vurgulanır.
20
mektuplarından bir örnek.
Peygamber’in (s.a.v.) hayatının, söz ve uygulamalarının ken-
disinden sonra gelen ümmeti tarafından bilinmesi önemlidir.

Peygamber’in (s.a.v.) söz ve uygulamaları, vefatından sonra rivayet olarak nakledilmiştir. Hz.
Peygamber (s.a.v.) Kur’an metinleriyle karışabileceği endişesi ile kendi sözlerinin yazılmasını ya-
saklamıştır. Ancak bazı kişilere özel izin vermiştir. Böylece Hadisler erken dönemde yazılı olarak
kaydedilmeye başlanmıştır. İslam toplumunda Hz. Muhammed’in (s.a.v.) sözlerinin gelecek ku-
şaklara aktarılmasına önem verilmiştir. Hicri ikinci asırdan itibaren BİLGİ NOTU
Peygamber’in (s.a.v.) sözleri tasnif edilmeye başlanmıştır.
Tedvin, hadis metinlerini belirli bir tasnife tabi tutmadan yazıya Kütübü’s Sitte:
geçirmeyi ifade eder. Siyer ve Megazi kaynakları, hadis ilmînin do- ● Sahihler
21
ğuşunda etkili olmuş, hadislerin tedvinini hızlandırmıştır. ● Sahih-i Buhari
22
● Sahih-i Müslim
Hadisler, metotolojik yöntemle incelenmiştir. Her hadis senet ve
metin olmak üzere iki kısımdan oluşur. Rivayet eden ve rivayet edi- ● Sünenler
len açısından güvenerliğinin araştırılıp incelenmesine cerh ve ta’dil ● Sünen-i Ebu Davud
denir. Hadis ilmîyle uğraşan âlimlere Muhaddis denir. Muhaddisler, ● Sünen-i Nesai
yoğun ve uzun çalışmalar sonucu farklı kaynaklardan ve kişilerden ● Sünen-i İbni Mace
aldıkları rivayetleri hem güven bakımından hem de konuları yönün- ● Sünen-i Tirmizi
den tasnif ederek geniş bir külliyat oluşturmuşlardır. Kütübü’s-Sitte,
altı ayrı hadis derlemesinden oluşan hadis külliyatının başında gelir.

Siyer, Megazi ve Hadis ilimleri, İslam tarihçiliğinin başlamasına kaynaklık etmiştir. Müslüman-
lar hadis ilmîndeki senet zinciri metotuyla, tarih ilmîne kaynak belirtme metotunu kazandırmıştır.
Hadis ravilerinin hayatlarına dair yazılan tabakat eserleri, biyografi yazımına kaynaklık etmiştir.

17 bk. Nisa suresi, 42 ve 87. ayetler. Yusuf suresi, 111. ayet. Zümer suresi, 23. ayet.
18 bk. DTS s.113, Yaşar Kandemir, “Hadis”, DİA., C15, s. 27
19 Nisa suresi 113. ayet. bk. Cuma suresi, 2. ayet.
20 bk. Müslim, 746; Ebu Davud, 1342
21 Mehmet Efendioğlu ‘Tedvin’ DİA, C 40, s. 267.
22 Talat Koçyiğit, Hadis Tarihi, s. 32-33.

66