Page 5 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

2. İLMÎ HAYATIN GELİŞİMİ VE DÜNYADAKİ ETKİLERİ

2.1. Kur’an-ı Kerim’in Cemi (Toplanması)
ve Çoğaltılması

Kur’an; kelime olarak okumak, mu-
hafaza etmek manasındadır. Kur’an,
hitabete dayalı bir metin özelliğine sa-
hiptir. Cahiliye Dönem’i’nde söz sanat-
ları önemli olduğundan Kur’an-ı Kerim,
mevcut söz sanatlarının tüm inceliklerini
içinde barındırır şekilde indirilmiştir. Bu Hz. Osman’a izafe edilen Mushaf (Topkapı Sarayı)
özellik metnin hafızada tutulması yoluyla muhafazasını kolaylaştırmıştır.
13

Hz. Muhammed (s.a.v.) de vahyin başlangıcından bitişine kadar Kur’an’ın tüm bölümlerini,
14
sahabeden seçilen vahiy kâtiplerine yazdırmıştır. Kur’an, sahabeden Kurra ve Hameletu’l-Kur’an
adı verilen hafızlarca ezberlenerek muhafaza edilmiştir. Siyer kaynaklarının aktardığına göre her
yıl Ramazan ayında o ana kadar inmiş olan tüm bölümleri Hz. Muhammed (s.a.v.) Hz. Cebrail’e
(a.s.) ezberinden okuyordu. Sahabiler de mevcut nüshaları Hz. Peygamber’in (s.a.v.) okuyuşuyla
karşılaştırıyordu. 15

Halife Hz. Ebu Bekir (r.a.) Zeyd b. Sabit’i (r.a.) mevcut Kur’an nüshalarını tek bir kitap hâline ge-
tirmekle görevlendirdi. Zeyd b. Sabit (r.a.) başkanlığında vahiy kâtiplerinden oluşan heyet, Kur’an
metinlerinin karşılaştırmalı kontrolünü yaparak
Mushaf adıyla iki kapak arasında topladı.

Ortaya çıkan Mushaf-ı Şerif, Hz. Ebu Be-
kir’den (r.a.) sonra diğer halifelere emanet edil-
di. Bu ilk nüshadan yapılan çoğaltma işlemi, Ha-
life Hz. Osman (r.a.) zamanında gerçekleştirildi.
Zeyd b. Sabit (r.a.) başkanlığındaki bir komisyon
tarafından yedi adet çoğaltılan Mushaf nüshası,
ülkenin farklı merkezlerine yollandı. Bu suretle
metin farklılıklarının ortaya çıkma ihtimali baş-
tan önlenmiş oldu ve Kur’an-ı Kerim, hiç bir de-
ğişime uğramadan günümüze kadar ulaştı. 16 “Kahire’de El-Meşhedü’l-Hüseynî’de muhafaza edilen el yazması Mushaf.“
(1087sayfa, 80kg ve 57cmx68cm ebatında)

13 Abdülhamit Birışık, “Kur’an”. DİA., C 26, s. 383; Tahsin Görgün, “Kur’an”, DİA, C26, s. 390
14 Mehmet Suat Mertoğlu, “Vahiy Katibi,” DİA, C 42, s. 447.
15 Abdülbaki Turan, “Arza,” DİA, C 3, s. 446-447.
16 Muhammet Hamidullah, İslama Giriş, s. 32-39.

65