Page 4 - İslam Kültür ve Medeniyeti 4. Ünite

IV. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE İLİM

Bir eğitim ve öğretim faaliyeti olarak
peygamberliğin asıl hedefi, ilim üzere şekil-
lenmiş bir toplum inşa etmektir. Kur’an’ın ve
Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ilme teşviki, Müslü-
manları bilgiyi yazıyla kayıt altına almaya ve
ilim öğrenmeye yöneltmiştir. Hz. Peygam-
ber’in (s.a.v.) eğitimci yönü onun sünnetini
izleyenler için her döneme ışık tutmaktadır.
O, eğitimde kolaylaştırıcı metotlar takip et-
meyi, sabrı, tahammülü teşvik ve tavsiye
etmiş; öfkeye ve şiddete yer verilmemesini
istemiştir. Muaviye b. Hakem es-Sülemî (r.a.)
adlı sahâbî, bu hususta şunları söylemiştir;
“Ben Resulüllah’tan daha güzel eğitim veren bir Müslümanlar araştırmacılığa ve eser üretmeye büyük önem vermişlerdir.
(Temsilî Minyatür)
öğretmen görmedim. Beni ne azarladı, ne dövdü,
ne de hakaret etti”.
10

Her şey bilgiye dayanır. İlim tahsili, Müslümanlar için farz kılınmıştır. Hz. Peygamber (s.a.v.)
“İlim öğrenmek, her Müslümana farzdır.” buyurmuştur. Hz. Ali’ye (r.a.) derin bilgisi sayesinde “ilmîn
11
12
kapısı” ünvanı verilmiştir.
Birey, toplum ve ülke düzeyinde elde edilen bilgiden, en çok bu bilgiyi üretenler yararlanırlar.
Ilmîn önemli bir güç olduğu, İslam toplumları tarafından erken dönemlerden itibaren kavranmış-
tır. Bu gücün temelinde ilmîn kaynağı olan Allah’a (c.c.) yakınlık bulunmaktadır. İslam Kültür ve
Medeniyeti bu kavrayış sayesinde ilmîn aydınlatıcı gücüyle, geniş coğrafyalara ulaşmış ve birkaç
yüzyıl içerisinde dünyayı aydınlatmıştır.

YORUMLAYALIM

“Bedir Savaşı’nda Müslümanların eline esir düşen müşrik askerlerden okur yazar olanlar, on Müslüma-
na yazı öğretmek suretiyle serbest bırakılmışlardır. Vahiy başkâtibi olan Zeyd b. Sâbit (r.a.) de Bedir Savaşı
esirlerinden okuma yazma öğrenmiştir. Şüphesiz bu uygulama, o dönemin ve coğrafyanın şartları dikkate
alındığında önemli bir gelişmedir.”
M. Asım Köksal, İslam Tarihi, s. 514.

 Hz. Peygamber’in (s.a.v.) Bedir Savaşı’nda esir alınan Mekkeli müşrikler için yaptığı uygula-
mayı, ilme teşvik ve yol açtığı toplumsal dönüşüme etkisi bakımından yorumlayınız.

10 Ahmet b. Hanbel, C 5, 447-448.
11 İbn Mace, Mukaddime, 17.
12 Mustafa Baktır, “Suffe,” DİA, C 37, s. 469-470.

64