Page 9 - Fıkıh 3. Ünite

3. Ünite - Fıkhi Hükümler ve Kaynakları

Başkasının malını gasbetmek, adam öldürmek, zina yapmak,
alkollü içki içmek, yalan söylemek, kumar oynamak, faiz ye-
mek gibi şeyler dinin kesin olarak haram kabul ettiği ve ya-
Resulullah'ın (s.a.v.) ibadet
sakladığı bazı fiillerdir. olarak değil âdet olarak yaptığı
Haramın terkedilmesi ibadet, işlenmesi ise büyük günahtır. şeylere zevâid sünnet denir.
Ha ra mı inkâr eden kişi, di nden çı kar. Zevaid sünnetleri terk etmek
Haram çeşitleri: mekruh değildir. Resûlullah'ın
Haram, haram lizâtihi (doğrudan haram olan) ve haram kılık kıyafeti, elbise giyiş şekli,
ligayrihi (dolaylı olarak haram olan) olmak üzere iki çeşittir. yemek yiyiş tarzı, yürüyüşü,
yatışı, saç şekli, sarık sarma
Haram fiil, kötü olduğundan veya kötülüğü iyiliğinden daha tarzı gibi âdetler, zevâid
fazla olduğu için yasaklanmıştır. Bu kötülük fiilin kendisinden sünnetlerdendir.
veya fiilin beraberindeki diğer hususlardandır.
Mekruh: Allah (c.c.) ve Resulü’nün (s.a.v.) hoş görmediği,
zararlı fillere mekruh adı verilir. Ha ram ve mekruh kavram-
ları; ya sak la nan, hoş kar şı lan ma yan ve ya çir kin olan fi il le ri
ifa de eder. An cak ha ram kavramı, ayet ve ya sahih sünnet i le
ke sin ve bağ la yı cı şe kil de ya pıl ma ma sı is te nen fi i li ifa de eder.
Mekruh ise yi ne bu de lil ler le yapılmaması istenen fiilleri ifade
eder. Fa kat mekruh kabul edilen fiilleri anlatan delillerin ifade
ettiği bu yasak, ke sin ve bağ la yı cı değildir. Bunun sebebi, ya-
sağı bildiren delilin yoruma açık olmasıdır yani kesinlik ifade Haram lizâtihi
etmemesidir. Mekruh iki ye ay rı lır: (Doğrudan haram)
Tahrîmen mek ruh: Harama yakın mekruh demektir. Allah Allah (c.c.) ve Resulü'nün (s.a.v.)
(c.c.) ve Resulünün (s.a.v.), zanni bir delil ile kesin olarak ya- bir sebebe dayalı olmaksızın
sakladığı fiillerdir. Örneğin vacip olan bir şeyi terk etmek, bir kendi yapılarındaki kötülük veya
kişinin satın almak istediği bir mala aynı anda bir başkasının zarardan dolayı haram kıldığı
fiildir. Buna bizzat ha ram olan
müşteri olması gibi. Tahrimen mekruhu işlemek cezayı ge- yani haram lizâtihî denir. Zi na
rektirir. Fakat inkâr eden dinden çıkmaz. yapmak, hırsızlık yapmak, ölü

Tenzîhen mek ruh: Helale yakın mekruh demektir. Allah hayvan etini yemek ve satmak, içki
(c.c.) ve Resulü’nün kesin ve bağlayıcı olmayan bir üslupla içmek, kumar oynamak, haksız
yasakladığı fiildir. Mecbur olmadıkça sol elle yemek ve içmek, yere adam öldürmek doğrudan
yerlere çöp bırakmak, vakti boş işlerle geçirmek, gürültü haramdır.
yaparak çevreye rahatsızlık vermek gibi davranışlar bu çeşit Haram ligayrihi
mekruha örnek verilebilir. Bu yasağı bildiren deliller, ilgili (Dolaylı haram)
fiillerin yapılmamasının yapılmasından daha iyi olacağını
bildirdiği için bunlara helale yakın mekruh denilmiştir. Esasen helal olduğu hâlde, ha-
Tenzîhen mekruhu işlemek, cezayı ve kınanmayı gerektir mez. ram kılınmasını gerektiren bir
Fakat bu kapsama giren bir şeyi yapan kişi, daha iyi ve faziletli durum sebebiyle haram kılınan
fiildir. Buna haram ligayrihî de-
olan şeye aykırı davranmış olur. nir. Başkasının malını gasbetmek,
Mekruh, dinen hoş karşılanmayan davranışlar olduğundan kendisine Cuma namazı farz olan-
her iki mek ru hu ter k e den kim se de övgüyü hak eder. lar için Cuma namazı vaktinde
Müfsit: Bir iba de ti bo zan ve ya kısmen geçersiz kılan fi illere alışveriş yapmak haramdır.
denir. İlmihâl kitaplarında müfsit yerine 'bozan şeyler' ifadesi
kullanılmaktadır. Namazın müfsitleri, namazı bozan şeyler;
orucun müfsitleri, orucu bozan şeyler olarak yazılmaktadır.

49