Page 5 - Fıkıh 3. Ünite

3. Ünite - Fıkhi Hükümler ve Kaynakları

2. Hüküm

Hüküm kelimesi sözlükte; hükmetmek, karar vermek, ida-
re etmek, bir işin hikmeti ve sonucu gibi anlamlara gelir. Bir
şeyin iyice araştırılıp soruşturulmasından sonra verilen kara-
ra hüküm denir. Çoğulu 'ahkâm'dır. Fıkıh terimi olarak hü-
küm, mükelleflerin fillerine bağlanan dinî vasıftır. Allah’ın (c.c.)
ve Peygamberimizin emir, yasak ve serbest bırakma gibi ko-
nulardaki prensiplerinin tümüne hüküm adı verilir.

Fıkhi hükümleri koyan Yüce Allah ve Peygamberidir. Her
ikisine de şâri yani kanun koyucu denir. Yüce Allah’ın koyduğu
hükümleri, Peygamberimiz insanlara iletir, açıklar ve uygula-
yarak gösterir. Kur’an-ı Kerim ve Peygamberimizden Allah’ın
(c.c.) bir konudaki hükmü bize bildirilmişse Müslümana dü-
şen o hükmü hayatında tatbik etmektir. Müminler, Allah’ın Alzheimer hastası olanlar, vaktinde
(c.c.) hükümlerine teslim olanlardır ve insanlar hakkında hü- namaz kılmayı unutsalar Allah (c.c.)
katında sorumlu olmazlar.
küm verdiklerinde adaletle hükmedenlerdir.
3
2.1. Teklifî Hükümler: Ef’âl-i Mükellefin
ÖRNEKLER BULALIM
Hüküm vad'i ve teklifî olmak üzere iki kısma ayrılır. Eda ehliyetini kısıtlayan
Vad'i hüküm, iki hükmün arasındaki bağa denir. Rükün, durumlara örnekler bularak
sebep, şart, illet ve mâni bu vad'i hükmün çeşitleridir. Örne- aşağıya not ediniz.
ğin kıraat namazın rüknüdür. Kıraat olmadan namaz geçerli • .......................................
olmaz. Abdestin bozulması, namazın sıhhatine mânidir.
• .......................................
Teklifî hüküm, kanun koyucunun mükelleften bir fiili yap-
masını veya yapmamasını istemesi ya da onu yapıp yapmama • .......................................
arasında serbest bırakmasıdır. Bunun için insanların davra- • .......................................
nışları ile ilgili hükümlere mükellefin fiilleri (ef'âl-i mükelle-
fin) veya fıkhi hükümler adı verilir.
Şâri, bazen yapılmasını istediği bir şeyi “yap” şeklinde
olumlu ve emir kipi ile ifade eder. “Namazı kılınız, zekâtı veri-
niz...” ayeti buna örnektir.
4
Bazen de terk edilmesini istediği bir şeyi “yapma” tarzında
olumsuz ve yasaklama yoluyla ortaya koyar. “Zinaya yaklaşma-
yınız...” ayeti olumsuz talebin örneğidir.
5
Şâri, bazen herhangi bir olumlu ya da olumsuz talepte bu-
lunmadan serbest bırakarak hüküm koyar. “...De ki, helal ve
temiz olan bütün şeyler size helal kılındı...” ayeti, şârinin ser-
6
best bırakma yoluyla ortaya koyduğu hükme bir örnektir. “...
Allah alışverişi helal, faizi haram kıldı...” ayetinde ise serbest
7
bırakma ve yasaklama hükmü beraber ifade edilmiştir.

3 bk. Nisâ suresi, 58. ayet. Yüce Allah hükümlerini Kur’an-ı
4 Bakara suresi, 43. ayet. Kerim'de insanlara bildirmiştir.
5 İsra suresi, 32. ayet.
6 Mâide suresi, 4. ayet.
7 Bakara suresi, 275. ayet.

45