Page 5 - Tefsir 2. Ünite

2. ÜNİTE TEFSİR İLMİ VE KAVRAMLARI

2. Tefsir İlminin Temel Kavramları
YORUMLAYALIM
2.1. Tefsir
“De ki, Rabbimin sözlerini
Tefsir kelimesi, fe-se-re kökünden tef’îl kalıbında türetil- yazmak için denizler mürek-
miş bir isimdir. Bu kelime sözlükte “hastalığı teşhis için idra- kep olsa hatta bir o kadar da
ra bakmak, bir şeyi beyan etmek, açıklamak, izhar etmek, eklense, denizler tükenir, Rab-
üzeri kapalı bir şeyi açmak, aydınlatmak ve keşfetmek” gibi bimin sözleri yine tükenmez.”
anlamlara gelir. Bir ilim dalı olarak tefsir, Kur’an ayetlerinin (Kehf suresi, 109. ayet)
7
okunuşlarını, manalarını ve delalet ettikleri hükümleri ince- Yukarıdaki ayeti okuyunuz
leyen ilimdir. 8 ve Kur’an’ın tefsiri açısından
yorumlayınız.
2.2. Tevil

Tevil kelimesi, Arapça evl kökünden türemiştir. Sözlükte,
“bir şeyi aslına, varacağı yere ve kaynağına döndürmek” de-
mektir. Terim olarak ise “Bir ayetin muhtemel anlamlarından
birini tercih ederek ona göre tefsir etmektir.” Te’vîl, ayetin
9
mana çerçevesi içinde yapılan en geniş faaliyettir. Tefsir ve
tevil, başlangıçta aynı anlamda birbirinin yerine kullanıl- BİLGİ KUTUSU
maktaydı. Nitekim İmam Mâturîdî (ö. 944) tevili tefsir anla-
mında kullanarak tefsirine Tevilâtu’l-Kur’an adını vermiştir. Bir müfessirde bulunması ge-
Tefsir ve tevil zamanla farklı iki kavrama dönüşmüştür. Mü- reken bazı özellikler şu şekilde sı-
fessir, tefsir veya tevil yaparken belirli usul ve kaidelere uyar. ralanabilir:

Tevil bir tercih, bir istinbat olduğundan içtihadî bir etkin- 1. Arap dilini çok iyi bilmek.
liktir. Bu nedenle tevil bir sebep veya bir delilden dolayı bir 2. Kur’an ilimlerine vakıf olmak.
ayetin zahirî Mealinın dışında “Kur’an ve Sünnete uygun bir 3. Kur’an’ın geneline hakim
şekilde olmak üzere yorumlanması” anlamında da kullanılır. olmak.
Müşkil ayetlerin telifi ve müteşâbih ayetlerin açıklığa kavuş- 4. Hz. Peygamber'in sünnetini iyi
turulması gibi durumlarda tevile gidilir. Bu yapılırken Yüce bilmek.
Allah’ın ayette kastettiği maksadın dışına taşmamak esastır. 5. Nüzul ortamını ve nüzul
sebeplerini bilmek.
Tevil yaparken şu şartlar göz önünde bulundurulur:
6. Dini ilimlerin yanı sıra
1. Tevile gidilen mana, ayetin delalet ettiği manalardan sosyoloji, psikoloji, tarih gibi
olmalıdır. ilimlerin verilerinden haberdar
2. Tevile gidilen mana hiç bir ayete ters düşmemelidir. olmak.
10
3. Tevile gidilen mana, şer’i bir delile dayanmalıdır. 7. Sahabe ve tâbiin görüşlerini
bilmek.
Ayetler tefsir veya tevil edilirken, ilgili usul ve kurallara (Abdülhamit Birışık, "Müfessir", DİA, C
uyulmalı, zorlama veya rastgele tevillere gidilmemelidir. 31, s. 499)

7 İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, C 4, s. 367.
8 Elmalılı, Hak Dini Kur’an Dili, C 1, s. 20.
9 İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, C 11, s. 32-33.
10 Muhammed Ebu Zehra, Usûlü’l-Fıkh, s. 135.

35