Page 11 - Hüsnihat 1. Ünite

HÜSN-İ HAT SANATININ TANIMI VE GELİŞİMİ

Türk milleti arasında hüsn-i hat sanatının bu derece yayılmasında ve ilerlemesinde
bizzat devlet adamlarının hat sanatına ve hattatlara yüksek ilgi ve itibar göstermiş olma-
larının etkisi çok büyüktür.

5. Meşhur Hattatlar

Hz. Ali (r.a.) Harflerin şekillerini güzelleştirme yolunda ilk estetik müdahaleyi yap-
mıştır. Kelime ve cümlelerin düzenlenmesi ve biraraya getirilmesinde kaideler koymuş-
tur. Bunun için o, hattatlar silsilesinin başlangıcı, piri ve manevi rehberi kabul edilmiştir.
Sonraki dönemlerde ise öncü olmuş hattatlar şunlardır:

İbn-i Mukle (272/886–328/940): Abbasilerin hendese (geometri) de bilen hattat veziri
Muhammed İbn Mukle, o zamana kadar uzun tecrübe ve arayışlarla elde edilen harf
şekillerini belli ölçülere bağlamıştır. Yazıya yeni bir şekil vermiştir. Yazıyı düzene koyar-
ken ilk defa, noktayı harflerin boyu, elifi dik harflerin boyu, daireyi ise çanak şeklindeki
harflerin genişliği için ölçü olarak koymuştur
İbn-i Bevvâb (ö.413/1022): Kendinden önceki üstat İbn Mukle’nin yazılarını yıllarca
taklit edip incelemiş, iyi harflerini seçmiş, onun aklâm-ı sitte’de tespit ettiği bu estetik
kaideleri daha ince geometrik nispetlere bağlayarak üslubunu güzelleştirmiştir. 64 adet
Kur’an-ı Kerim yazmıştır.
Yakut el-Musta’sımî (ö.698/1298): Küçük yaşta Amasya’dan Bağdat’a esir olarak getiril-
miş, Halifenin sarayında iyi bir eğitim almıştır. Asıl gelişimini İbn Mukle ve bilhassa İbn
Bevvâb’ın yazıları üzerinde yaptığı uzun incelemeler sonucunda elde etmiştir.

BU İSMİ HİÇ UNUTMAYALIM !
Şeyh Hamdullah Efendi (840/1436–926/1520): Amasya’da doğmuştur.
Hattatların piri en büyüğü anlamına gelen “Seyhu’l-Hattâtîn” adıyla bilinir.. Hat
sanatını Amasya’da Hayreddin Mar’âşî’den meşk ederek icazet almıştır. Amasya
valiliği sırasında dostluğunu kazandığı II.Bayezid tahta çıkınca onun daveti üzeri-
ne ailesiyle birlikte İstanbul’a gitmiş, saraya hat hocası olarak görevlendirilmiştir.
Şeyh Hamdullah’a, II.Bayezid saray hazinesinden 7 adet Yakut Musta’sımî
yazısı vererek güzel bir üslup oluşturmasını tavsiye etmiştir. Bunun üzerine o, in-
zivaya çekilerek ve Allah’ın yardımıyla, Yâkut’un yazılarını günlerce dikkatle ince-
lemiştir. En iyi harflerini seçmiş, bunlardan hat sanatında “Şeyh üslubu” denilen
yeni bir tarz ortaya koyarak yeni bir devir başlatmıştır. Artık Yâkut’un üslubu bıra-
kılarak Şeyh Hamdullah üslubu örnek alınmaya başlanmıştır. Şeyh Hamdullah
Osmanlıda hat sanatının ilk kaynağı olarak kabul edilmiştir.
Şeyh Hamdullah ile birlikte hat sanatında liderlik Türk Milleti’ne geçmiştir. 47
adet Kur’an-ı Kerîm, sayısız En’âm-ı Şerîf ve Kur’an cüzü yazmıştır. Kabri Ka-
racaahmet Mezarlığı’ndadır. Şeyh’in defnedildiği yer zamanla “Hattatlar Sofası”
olmuştur.

19