Page 5 - Hadis 5. Ünite

HADİSLERİN TENKİDİ

b) Yalancılıkla itham: Bir ravi günlük
hayatında yalancılığı bilinen biriyse yine DEĞERLENDİRELİM
kusurlu kabul edilir. Gündelik hayatında
yalan söyleyen birisinin Peygamberimi- İbn Lehîa (v. 174/790), kitapları yandığı
zin hadisleri konusunda da gevşek ve ih- için tenkid edilmiş bir ravidir. Bu nedenle
malkâr davranması mümkündür. Bu ne- senedinde İbn Lehîa’nın olduğu hadisler
denle bu kişilerden de asla hadis alınmaz. sahih kabul edilmemiştir.
Bu örnek, hadis tenkidinin hangi baş-
c) Fasık olmak: Büyük günah işleyen, lığı kapsamındadır? Hadisçilerin bu yakla-
iyi taraflarından ziyade kötülükleri ile bi- şımını değerlendiriniz.
linen kişiler fasık kabul edilir. Fasık olmak
adalet vasfını zedeler.

d) Meçhul olmak: Hadis nakleden kişi
tanınmayan birisi ise ya da güvenilir olup Büluğa ermiş
olmak
olmadığına dair bilgi mevcut değilse meç- Fasık olmamak
hul olarak tarif edilir. Meçhul olmak da
adaleti zedeleyen bir kusurdur. Mürüvvet sahibi
olmak
e) Bid’atçi olmak: Resulullah zama- Müslüman
nında dinde olmayan bir uygulamayı olmak
dine sokan kişiler ehl-i bid’at kabul edilir. Akıllı olmak
Bid’atçiler, uydurdukları ve propaganda-
sını yaptıkları görüşleri yaymak için hadis Ravinin güvenilir olma şartları
uydurabilmişlerdir. Bu nedenle görüşünün
propagandasını yapan bid’atçiler adalet vasfı bakımından kusurlu kabul edilir.

1.2. Ravinin Zabtı
Bir ravinin rivayetinin kabul edilebilme-
si için sadece kimlik ve kişilik bakımından BİLGİ KUTUSU
güvenilir olması yeterli değildir. Ravinin
adalet sıfatına sahip olması, aranan şart- Ravileri adalet ve zabt bakımından de-
ların sadece bir kısmını oluşturur. Çünkü ğerlendiren ilim dalına Cerh ve Ta’dil ilmi
denir. Cerh ve ta’dil alanında yazılmış çok
ravi, dürüst olmasına rağmen, hafızası za- sayıda eser vardır. Bu eserlerde hadis ri-
yıf olabilir ya da hadis rivayeti konusunda vayetiyle az da olsa ilgilenmiş binlerce ra-
dikkatli ve titiz davranmıyor olabilir. Böyle vinin adalet ve zabt düzeyleri ile ilgili bilgi
bir durumda adaletli de olsa o raviden ha- verilmiştir.
dis alınmaz.

Bir ravinin hadis rivayetinin geçerli olabilmesi için hafızasının gücü, hadis rivayetindeki
dikkat ve titizliği ile ilgili de birtakım özelliklere sahip olması gerekir. Bu özellikleri şöyle sı-
ralayabiliriz:

a. Hafızası güçlü olmalıdır: Hadisleri iyi ezberlemesi, ezberlerini koruyabilmesi oldukça
önemlidir. Çeşitli zamanlarda naklettiği hadisler arasında farklılıklar meydana gelmişse ya
da rivayet ettiği hadisler kendi akranlarının rivayet ettikleri ile çelişiyorsa, bu durumda ha-

119