Page 4 - Hadis 5. Ünite

HADİS

a. Müslüman olmak: Müslüman ol-
mayan birinin Resul-i Ekrem Efendimiz ve YORUMLAYALIM
dinimiz hakkında aktardığı bir bilgi geçerli
kabul edilmez. “Ey iman edenler! Eğer fasıkın (gü-
nahkarın) biri size bir haber getire-
b. Akıllı olmak: Akıl sağlığı yerinde ol- cek olursa onu iyice araştırın. Yoksa
mayan birinin nasıl şahitliği geçerli değil- bilmeden insanları incitir, sonra da
se, hadis rivayeti de geçerli değildir. Bu yaptığınıza pişman olursunuz.”
nedenle hadis aktaran kişi mutlaka akıl (Hucurât suresi, 6. ayet.)
sağlığı yerinde biri olmalıdır.
Bir bilgi ya da haber aktaran birinin
c. Büluğa ermiş olmak: Küçük çocukla- kişilik özelliklerini dikkate almak neden
rın hadis rivayeti geçersizdir. Hadis nakle- gereklidir? Bu ayet doğrultusunda düşü-
debilmesi için ravinin büluğ yaşına gelmiş nelim.
olması gerekir.
d. Fasık (günahkar) olmamak: Büyük TARTIŞALIM
günahlar işleyen, iyi tarafları ile değil daha
ziyade kötülükleri ile tanınan kimseler
Haccâc b. Yûsuf (v. 95/714), zalim laka-
güven vermezler. Bu kimselerin Peygam- bıyla bilinen bir Emevî valisiydi. Küçük yaş-
berimizin hadislerini aktarırken dürüst larda Kur'an-ı Kerim’i ezberlemişti. Arala-
davranacakları kuşkuludur. Bu nedenle rında Enes b. Mâlik’in de bulunduğu bazı
aktardıkları hadisler kabul edilmemiştir. sahabilerden hadis öğrenmişti.

e. Mürüvvet sahibi (saygın) olmak: Ya- Ancak Haccâc’ın rivayet ettiği hadisler
şadıkları toplumun değer yargılarını bilen kabul edilmemiş, terk edilmiştir. Neden?
ve dikkate alan kişiler, etraflarında saygın Tartışınız.
bireyler olarak kabul edilirler. Hadis ravi-
si, içinde yaşadığı toplumda saygıdeğer
biri olmalıdır. Mesela sokaklarda serserilik BİLGİ KUTUSU
yapan, ölçüsüz davranışları ile etrafına ra-
hatsızlık veren kişiler hadis rivayeti konu- Ravide bulunması gereken adalet ve
sunda da yetkin/ehil kabul edilmezler. zabt sıfatlarını zedeleyerek onun cerh
edilmesine yol açan on kusura “metâin-i
Bu beş şart Kur'an-ı Kerim ve Hadis-i aşere” denir.
şerifler ışığında belirlenmiştir. Bu şartların
hepsi bir arada “adalet” terimi ile ifade edilir. Bu beş şarta sahip ravi adalet sahibi (adil) ravi
kabul edilir, kimlik ve kişilik özellikleri bakımından hadis rivayet etmesi uygundur. Bu şart-
lardan biri ya da bir kaçı eksik olursa o zaman ravi, “adalet” özelliğini kaybetmiş olur. Adalet
özelliğine sahip olmayan raviden hadis alınmaz.
Adaleti etkileyen kusurlar şiddetliden hafife doğru şöyle sıralanabilir:

a) Yalancılık: Bir ravinin hadis rivayetinde yalancılığı, bir başka deyişle hadis uydurduğu
tespit edilirse, bir daha o raviden hadis alınmaz. Yalancılık, en ağır tenkid sebebidir.

118