Page 11 - Hadis 5. Ünite

HADİSLERİN TENKİDİ

Güvenilir hadis kaynaklarında sahih bir senedle aktarılan bir hadisin anlamı ve Kur'an-ı
Kerim’e uygunluğu konusunda acele karar verilmemeli, konu enine boyuna dikkatle araştı-
rılmalıdır.

2.2. Sahih Hadislere Uygunluk

Peygamber Efendimiz vahyin aydınlığında yaşamış, hikmetli sözleri ve mükemmel davra-
nışlarıyla bütün insanlara örnek olmuştur. Onun sözleri ve davranışları birbiriyle uyumludur.
Kendi içinde çelişen sözler söylemesi ya da söz ve davranışlarının birbirine uymaması düşü-
nülemez.

Uydurma hadisleri tanıma yollarından biri de bu sözlerin, sahih hadislere ve Peygamber
Efendimizin sünnetine aykırı olmasıdır.
Mesela “Allah güzel yüzlü, siyah gözlü kimselere azap etmeyecektir.” rivayeti uydurma
bir haberdir. Allah’ın Elçisi’nin böyle bir söz söylemesi mümkün değildir. Tam aksine Resul-i
Ekrem Efendimiz “Allah sizin bedenlerinize ve yüzlerinize değil, kalplerinize ve amellerinize
bakar.” buyurmuştur. Bir diğer deyişle ahirette nimetlerle ya da azapla karşılaşmak bizim fi-
7
ziksel özelliklerimize değil, imanımıza ve güzel davranışlarımıza bağlıdır. Güzel yüzlü ve siyah
gözlü olmak, hiç kimseyi ahiret azabından kurtaramaz. Bu rivayetin Peygamber Efendimiz
tarafından söylenmiş olması düşünülemez. 8

Bir hadisin diğer sahih hadislere uygunluğu konusu dikkat, titizlik ve çok yönlü araştırma
gerektirir. Bu konuda karar verirken acele hareket edilmesi çoğu kez yanıltıcı sonuçlara gö-
türür.
Bir örnekle anlamaya çalışalım:

Peygamber Efendimiz bir hadis-i şeri- “Kalbinde zerre kadar kibir bulu-
finde “Kalbinde zerre kadar kibir bulunan nan cennete giremez.”
cennete giremez.” buyurmuştur. Bir baş- Müslim, İman, 147.
9
ka hadiste ise “Kim Allah’tan başka ilâh
olmadığına gönülden inanırsa Allah ona
cehennemi haram kılar.” buyurmuştur. İlk
10
bakışta bu iki rivayet arasındaki uygunluğu
görmek pek kolay değildir. Öyle ya, bir in-
san kelime-i tevhidi inanarak söylediği hal-
de kibir gibi çirkin bir huyu varsa ne olacak?
Bu iki hadis birbiri ile çelişiyor mu?
Aslında bu iki hadis birbiriyle çelişmemektedir. Sadece onları doğru yorumlamak gerekir.
Doğru bir yorum ile bu rivayetler arasındaki uygunluk ortaya çıkar.

Kalbinde kibir bulunan kimsenin cennete girememesi, hiçbir zaman giremeyeceği an-
lamında değildir. Tam tersine bu hadiste, o kişinin günahının cezasını çekmeden cennete

7 Müslim, Birr ve’s-Sıla, 34.
8 M. Yaşar Kandemir, Mevzu Hadisler, s. 187.
9 Müslim, Îmân, 147.
10 Buhârî, Salât, 46.

125