Page 15 - Hadis 5. Ünite

HADİSLERİN TENKİDİ

Mesela “Kim (ه) harfini tek gözlü yapmadan besmele yazarsa, Allah ona bir milyon iyilik
yazar ve derecesini bir milyon defa yükseltir.” sözü, uydurma bir rivayettir. Çünkü harflerin
belirli bir tarzda yazılmasının dini bakımdan hiçbir değeri yoktur. Besmeleyi belirli bir tarzda
yazdığı için bir kişiye bu kadar büyük bir karşılık verilmesi yersiz, anlamsız, abartılı ve tutar-
sızdır. Böyle bir söz, Peygamberimizin üslûbuna uygun değildir. Bu nedenle uydurma olduğu
açıktır. 17
Sahabe döneminden başlamak üzere ilim adamları, hadis metinlerini ele aldığımız bu baş-
lıklar yönünden inceleyip değerlendirmişlerdir. Gerçekten Peygamber Efendimize ait olan
sözlerle sonradan uydurulan sözleri birbirinden ayıran titiz çalışmalar yapmışlardır. Bir ilim
adamı bir hadis hakkında “sahih” hükmü vermişse, o hadisin hem sened hem de metin tenki-
dinden geçtiğini ileri sürmüş demektir. Bu nedenle, güvenilir ve meşhur hadis kaynaklarında
okuduğumuz rivayetler, buraya kadar saydığımız bütün değerlendirmelerden geçmiş haber-
lerdir.

DEĞERLENDİRELİM

Aşağıdaki rivayeti dil ve üslub bakımından değerlendiriniz. Sizce bu rivayet,
Peygamber Efendimizin sözü olabilir mi?

“Aşure günü oruç tutan kimseye Allah yetmiş yıl oruç tutup namaz kılmış gibi se-
vap verir. On bin meleğin ve yedi semanın sevabını ona bağışlar. O gün bir yetimin
başını okşarsa, okşadığı her saç teline karşılık onu, cennette bir derece yükseltir.”
(İbnu’l-Cevzî, Mevzûât, C 2, s. 202; Suyûtî, Leâlî, C 2, s. 92.)

3. İlim İle İlgili Hadis Metinleri

1
ِ
ِ
:ملسو هيلع للا ىلص للا ُ لوسر َ لاق : َ لاق ،ةريره ى۪بَأ نع
َ
ّٰ
َ
ّٰ
َّ
َّ
َ َ
ْ
َ َ َ ْ َ ُ َ ُ َ َ َ ُ ْ َ
ِ
ِ
ِ ِ ۪
ِ
» ةنجْلا ىَلا اقي ۪ رَط هَل للا لهس املع هيف سمتلي اقي ۪ رَط كلس نم «
ْ
ْ
َ َ
َ
ّٰ
ً
ً
َ
َّ َ
َ
ُ ُ
َّ َ
َ ْ َ
ُ
ً
Ebu Hüreyre’den (r.a.) rivayet edildiğine göre Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Kim ilim öğrenmek için yola çıkarsa, Allah ona cennete giden yolu kolaylaştırır.”
(Tirmizî, İlim, 2.)
17 M. Yaşar Kandemir, Mevzu Hadisler, s. 182.
129