Page 19 - Hadis 5. Ünite

HADİSLERİN TENKİDİ

AÇIKLAMALAR
Hadisimizde kastedilen ilmin Kur’an ve Sünnet ilmi olduğu açıktır. Hadisin içeriği
bunu gayet açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Hadis şârihleri, ilmin yok olması, âlimle-
rin ortadan kalkması ve bilgisizliğin yayılıp cahillerin toplumların başına lider olması âhir
zamanda, kıyamete yakın dönemde olacaktır, derler.
Buna karşılık Hicretin beşinci yüzyılında Endülüs’te yaşayan ilim adamlarından Kâdî
İyâz: “Bu durum kesinlikle Resul-i Ekrem Efendimizin söylediği gibi zamanımızda ortaya
çıkmıştır.” demektedir. Oysa Kadı İyaz’dan dört asır sonra Mısır’da yaşayan Bedreddîn
el-Aynî, o kadar çok âlim, fakih ve büyük muhaddisin bulunduğu bir zamanda yaşayan
Kâdî İyâz’ın böyle söylemesine şaşar. Çünkü Aynî’ye göre de kendi zamanında İslam di-
yarları önceki asırlara kıyasla fakih ve muhaddislerden mahrum durumdadır; birtakım
cahiller de fetvâ makamındadır. O, bütün bunları söz konusu ederek ne diyeceğini bile-
mediğini söyler.
Önceki âlimlere gıpta eden, görüş ve düşüncelerini günümüze aktarmaktan bile âciz
olan bizlerin bu günkü halimize ne diyeceğimizi de biz düşünmeliyiz. Gerçekten günü-
müzde dini ilimler alanı, o dönemlerle kıyas edilemeyecek derecede çok sayıda ilim ada-
mına ihtiyaç duymaktadır. Bu gün, ortaya çıkan birçok yeni meselenin çaresi ve çözümü,
geçmişte gerçekleşmiş benzer birtakım meselelere kıyas edilerek halledilmeye çalışıl-
maktadır. İlme yeni katkılar sağlayan ve günlük problemlere çareler üretebilen insanla-
rın sayısı sadece ülkemizde değil, İslam dünyasında bile neredeyse parmakla sayılacak
kadar azalmıştır. Özellikle aklına estiği gibi fetvâ verenler, dini ve ilmî kaygı taşımayanlar
da çoğalmıştır. Ancak, bütün bu olup bitenler bizleri ümitsizliğe değil, dini gayrete ve
ilim seferberliğine sevketmelidir. Türkiye, yüzlerce İmam-Hatip Lisesi, Kur’an Kursu ve
onlarca Ilahiyat Fakültesi ile diğer İslam ülkeleri arasında çok seçkin bir yere sahiptir. Bu
yönelişler ve samimi gayretler elbette bir gün meyvelerini verecektir.

[Nevevî, Riyâzü’s-sâlihîn Peygamberimizden Hayat Ölçüleri (Tercüme ve şerh: M. Yaşar Kande-
mir vd.), C 6, s. 185-187; a.g.e, C 1, s. 481-482.]

HADİSTEN ÖĞRENDİKLERİMİZ

1. İlim hafızalardan silinmek suretiyle değil, ardı ardına âlimlerin vefat etmesiyle
yok olacaktır.

2. Âlimler, yeryüzündeki insanların en emin olanları, hayır ve faziletin timsalleridir.
3. Âlimleri faziletli kılan, sahip oldukları ilimdir.
4. Müslüman toplumların görevi, ilme ve âlime değer vermek ve ulemanın sayısının
artması için gayret etmektir.
5. İlimsiz ve bilgisiz olarak din konusunda konuşmaktan ve fikir beyan etmekten
son derece sakınmak gerekir.
6. Âlim olmayan kişilerin toplumların başına geçip onları yönlendirmesi sapıklığa
yol açar.
7. Kıyas ve ictihad dinin iki önemli unsuru olup ehil olmayanlara bırakılamaz.

133