Page 7 - Hadis 4. Ünite

HADİS ÇEŞİTLERİ

Lafzen Mütevatir:
Bir hadisin aynı veya benzer sözcüklerle her nesilde yalan üzere birleşmesi mümkün ol-
mayan topluluk tarafından nakledilmesidir. Bu hadislerin sayısı azdır. Lafzen mütevatir ha-
10
dise şu örnek verilir:

ِ
ِ
ِرانلا نم هدعقم ْأوبـتيلف ادمعتم ىلع بَذك نم
َ
َ
َ ْ
ْ َ ً
َّ
َ
َ
َ
ّ َ ُ
َ َ
ْ َ
ُ َ َ َّ َ َ
َّ
“Benim adıma kasten yalan söyleyen kimse cehennemdeki yerine hazırlansın.” Bu hadis,
11
sahabe ve daha sonraki nesillerde birçok kişi tarafından nakledildiği için lafzen mütevatirdir.
Mânen Mütevatir:
Resul-i Ekrem’in farklı zamanlarda söylediği sözlerin veya yaptığı hareketlerin her biri
mütevatir şartlarını taşımayabilir. Ancak bazen bu söz veya davranışların ortak noktası mü-
tevatir seviyesine ulaşır.
Hz. Ali’nin Bedir’de kahramanca savaştığı te-
mel kaynaklarda yer alır. Uhud, Hendek, Hayber TARTIŞALIM
ve diğer savaşlarda da Hz. Ali’nin birçok kahra-
manlık gösterdiği bilinmektedir. Bu olayların her
biri mütevatir sayılmasa da söz konusu farklı Resulullah ile ilgili mütevatir bir
olaylardan elde edilen ortak nokta Hz. Ali’nin bilgi söyleyiniz ve bunun neden
kahraman ve cengâver bir kişiliği olmasıdır. mütevatir sayıldığını tartışınız.
12
Buna mânen mütevatir denilmektedir.
Mânen mütevatir hadisler lafzen mütevatir hadislere göre çok daha fazladır.
2.2. Meşhur Hadis

13
Hadisçilere göre, her nesilde en az üç ravisi olan rivayetlere meşhur hadis denir.
Abdullah b. Amr’ın Peygamber Efendimizden naklettiği şu hadis meşhur hadis olarak bi-
linir:

“Allah Teâlâ ilmi insanların hafızalarından silip unutturmak suretiyle değil, fakat âlimleri
öldürüp ortadan kaldırmak suretiyle alır. Neticede ortada hiçbir âlim bırakmaz. İnsanlar bir
kısım cahilleri kendilerine lider edinirler. Onlara birtakım meseleler sorulur; onlar da bilme-
dikleri halde fetva verirler. Neticede hem kendileri sapıklığa düşer hem de insanları saptırır-
lar.”
14
Meşhur hadisler, birçok isnadı bulunduğu için genelde sahih rivayetlerdir. Ancak bu, söz
konusu rivayetlerin tamamının sahih olmasını gerektirmez. Çünkü her nesilde üçten fazla ra-
visi olmasına rağmen, bu raviler güvenilir sayılmadığı için çok sayıda hasen veya zayıf hadis
de bulunmaktadır.
15
10 Kettânî, Nazmü’l-Mütenâsir, s. 17; Abdullah Aydınlı, Hadis Istılahları Sözlüğü, s. 237-240.
11 Buhârî, İlim, 38; Müslim, Mukaddime, 3.
12 İsmail L. Çakan, Hadis Usulü, s. 94.
13 İbn Hacer, Nüzhetü’n-Nazar, s. 49.
14 Buhârî, İlim, 34; Mahmud Tahhân, Teysîru Mustalahi’l-Hadis, s. 12.
15 İsmail L. Çakan, Hadis Usulü, s. 95.

97