Page 8 - Fıkıh 5. Ünite

FIKIH

İnsanların ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için ürün
ve hizmetlerin alınıp satılmasına ekonomi denir. Dini-
miz her alanda olduğu gibi ekonomik hayatımız için de
ْ ْ َ ٌ ْ َ َ ٌ َ َ ْ ْ َ ٌ َ bazı düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemelere uydu-
َ
ُ
ركِذ نع عيب لو ةرا ِ ت مهيهلتل ۙلاجر ﴿ ğumuz takdirde ekonomik sıkıntılarla karşılaşılmaz. Al-
ِ ۪
ِ
ِ
َ ُ َ َ ٰ َّ َٓ َ ٰ َّ َ َ ّٰ lah’ın koyduğu kanunlara göre işleyen bir ekonomi, top-
نوفاي ِۙةوكزلا ِءاتياو ِةولصلا ِماقِاو ِللا
۪
َ ْ
َّ
ُ َ ْ َ ُ ُ ْ ُ ُ َ َ َ ً ْ َ lumların mutlu ve güçlü olmasının anahtarıdır.
﴾ راصبلاو بولقلا ِهي۪ف بلقتت اموي Aşağıda yer alan ayet-i kerimeler, bu düzenlemeler-
“Onlar, ne ticaret ne de alışverişin den bir kısmını bize bildirmektedir. Yüce Allah şöyle bu-
kendilerini Allah’ı anmaktan, namaz yurmaktadır:
kılmaktan ve zekât vermekten ْ ُ َ ْ َ ْ ُ َ َ ُٓ ُ ْ َ َ ُ َ َ َّ َ ُّ َٓ
ٰ
َ
َ ْ
alıkoyamadığı insanlardır. Onlar, مكنيب مكـلاوما اولكات ل اونما ني۪لا اهيا اي ﴿
kalplerin ve gözlerin allak bullak ْ ُ ْ َ ْ َ ً َ َ َ ُ َ ْ َ َّٓ َ ْ
َ
ِ
olduğu bir günden korkarlar.” مكنِم ٍ ضارت نع ةراجـِت نوكت نا لِا لِطالاب
ِ
(Nur suresi, 37. ayet.) ً َ ْ ُ َ َ َ ّٰ َّ ْ ُ َ ُ ْ َ ُٓ ُ ْ َ َ َ
﴾ امـي۪حر مكب ناك للا نِا ۜمكـسفنا اولتـقت لو
ِ
“Ey iman edenler! Mallarınızı aranızda batıl yollarla
yemeyin. Ancak karşılıklı rıza ile yapılan ticaretle olur-
sa başka. Kendinizi helak etmeyin. Şüphesiz Allah size
karşı çok merhametlidir." 13
2.1. Mülkiyet Hukuku
Evrendeki bütün varlıkların asıl sahibi Yüce Allah’tır.
14
Allah göklerde ve yerdeki bütün varlıkları insanların hiz-
metine sunmuştur. Bu nedenle insanın varlıklar üze-
15
rindeki sahipliği, mâlikliği doğrudan değil, O’nun izin ve
imkân vermesiyle dolaylıdır.
Mülkiyet ile en geniş anlamda kişi ile eşya/mal arasın-
daki hukuki bağ kastedilir. Bu bağ ile insanın eşya üzerin-
deki tasarruf hak ve yetkisinin sınırları belirlenir. Terim
olarak mülkiyet sahibine eşya üzerinde en geniş yetkileri
sağlayan, başkasının o varlıkta tasarruf ve müdahalesine
engel olma hakkını veren hukuki bağa denir.
16
Mülkiyet konusu tarihte çok büyük tartışmalara ne-
den olmuştur. Geçen yüzyılda ortaya çıkan ve yüzbin-
lerce insanın canına mal olan kapitalizm, komünizm ve
sosyalizm gibi ideolojilerin temelini mülkiyet tartışmaları
oluşturur.
Mal sahibi, mülk sahibi,
Hani bunun ilk sahibi? Beşerî sistemlerde var olan her isteğe göre mutlak
Mal da yalan, mülk de yalan, tüketim anlayışı, İslam ekonomisinde yoktur. Çünkü is-
Var biraz da sen oyalan!..
(Yunus Emre) raf kategorisine girecek lüks tutkusuna din cevaz verme-
mektedir. Ayrıca aşırıya kaçan lüks tüketim harcamaları,
13 Nisa suresi, 29. ayet.
14 bk. Maide suresi, 120. ayet.
15 bk. Casiye suresi, 13. ayet.
16 Ahmet Yaman - Halit Çalış, İslam Hukukuna Giriş, s. 267.

160