Page 6 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 3. Ünite

İSLAM DÜŞÜNCESİNDE TASAVVUFİ YORUMLAR 3. Ünite

2. TASAVVUFİ DÜŞÜNCENİN AHLAKİ BOYUTU

Tasavvuf, her güzel huyu benimsemek ve her kötü huydan sıyrılmaktır.

(H. Kamil Yılmaz, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, s. 32)
Ahlak, sözlükte; huy, seciye, tabiat, mizaç, karakter gibi anlamlara gelir. Terim olarak ise
insanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevi nitelikler, huylar ve bunların
etkisiyle ortaya konan iradeli davranışlar bütünüdür. İslam'da ahlakın kaynağı Kur’an’dır ve
14
Kur’an ahlakını en güzel biçimde yaşama geçiren Hz. Muhammed'dir ( s.a.v.). 15
Mutasavvıflara göre hakkın rızasını kazanmak için, nefsi temizlemek ve güzel ahlak sahibi
olmaya çalışarak Allah (c.c.) ve Resulü’nün ahlakıyla ahlaklanmak tasavvufun gayesidir. Sufiler,
tasavvufi hayatta ibadet, zikir gibi faaliyetler kadar ahlaki faaliyet ve faziletlerin de önemli bir
yeri olduğunu belirtmişlerdir. Tasavvuf Dönemi'nin önemli isimlerinden Ebü’l-Hüseyin en-
Nûrî’ye (ö. 908) göre, tasavvuf ne birtakım merasimler ne de bir bilgi yığınıdır; aksine tasavvuf
yalnızca ahlaktır. Aynı sufi tasavvufun hürriyet, fütüvvet, dünya yüklerinden sıyrılmak ve
cömertlik erdemlerinden ibaret olduğunu belirtmiştir. Tasavvufu kısaca “hüsnü’l-hulk” (güzel
ahlak) şeklinde tarif edenler olmuştur. Hasan Basri, takvâ ehlinin doğru sözlülük, ahde bağlılık,
sıla-i rahim, yoksullara merhamet, gurur ve kibirden arınmışlık, insanlarla iyi geçinme, güzel
huy gibi ahlaki faziletlerle tanınabileceğini belirtmiştir. 16

İslam dini, en güzel şekilde yaratılmış olan insanın, ahlakının nasıl olması gerektiği konusu
üzerinde hassasiyetle durur. Kur’an-ı Kerim’deki pek çok ayette insanın hangi ahlaki özelliklere
sahip olması gerektiği açıkça belirtilmiştir. Allah (c.c.), insanların doğru sözlü, adaletli, dürüst,
merhametli, emanetleri koruyan bireyler olmalarını istemiştir. Bu güzel ahlaki vasıfları taşı-
yan Hz. Peygamber'e hitaben “Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin.” ayetiyle, onun ahlakının
17
yüce bir ahlak olduğu belirtilmiştir. Hz. Peygamber de “Ben ancak güzel ahlakı tamamlamak
için gönderildim.” buyurmuştur. Yine Yüce Allah, Hz. Muhammed’i (s.a.v.) güzel ahlakından
18
19
dolayı bütün Müslümanlara, “en güzel örnek” olarak göstermiş ve Müslümanların onu örnek
alarak davranışlarını şekillendirmelerini istemiştir.

BİLGİ KUTUSU

Hz. Peygamberin ahlakını soran kişiye Hz. Aişe (r.a.) "Sen hiç
Kur'an okumuyor musun? Onun ahlakı Kur'an'dı." karşılığını
vermiştir.
(Müslim, Müsâfirîn, 139.)

14 Mustafa Çağrıcı, Ahlak, TDV İslam Ansiklopedisi, C 2, s. 1.
15 Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, s. 91.
16 Mustafa Çağrıcı, Ahlak, TDV İslam Ansiklopedisi, C 2, s. 6.
17 Kalem suresi, 4. ayet.
18 İmam Malik, Muvatta, Hüsnü’l Hulk, 8.
19 bk. Ahzâb suresi, 21. ayet.
73