Page 7 - Temel Dini Bigiler İslam-1 Lise 3. Ünite

İSLAM VE HUKUK

aşılması cezayı gerektirir. İslam hukukunda had kavramı, Allah (c.c.) hakkı olarak yerine getiril-
mesi gereken hususların aşılması durumunda uygulanan cezalar anlamında kullanılır.

Dinimizde insanlar yaptığı hatalar veya işlediği günahlar konusunda cezalandırılırken birey-
sel olarak değerlendirilir. Başka bir ifadeyle bir kişi anne, baba veya herhangi bir yakınının işlediği
bir günah yüzünden kınanamaz veya cezalandırılamaz. Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de “Hiçbir gü-
nahkâr, başkasının günah yükünü yüklenmez.” buyrularak cezaların şahsiliği ilkesine dikkat
10
çekilmiştir. Peygamber Efendimiz de, “…Bilesiniz ki kişi ancak kendi suçundan ötürü cezalandı-
rılır. Baba evladının suçundan, evlat da babanın suçundan dolayı cezalandırılamaz.” buyurarak
11
bu ilkenin önemini belirtmiştir.

2.5. Suç ve Ceza Arasında Denge

Suç ve ceza arasında sizce nasıl bir denge gözetilmelidir?

İnsan, yapısı itibariyle hataya düşebilir.
Bir kişi, işlediği bir suçun boyutu ya da niteliğine
denk bir şekilde ceza görmelidir. Bir suç; suçun
niteliği, işleniş şartları ve sebepleri çerçevesin-
de değerlendirilir. Suçu işleyen kişiye verilen
ceza da suçun niteliği ile orantılı olmalıdır.

Suçun niteliğini belirleyen bazı unsurlar
vardır. Örneğin suç işleyen kişinin çocuk olma-
sı ile yetişkin olması; ruhsal sağlığının yerinde
olması ile akli dengesinin bozuk olması gibi
durumlar suçun karşılığı olan cezanın niteliğini
değiştirir. Suç kabul edilen fiilin bir saldırı olma- Görsel 31: İslam hukukuna göre suç ve ceza
sı ile bir müdafaanın gereği olması da yine su- arasında denge olması gerekir.
çun niteliğini belirleyen unsurlardandır. Suçtan
doğan zararın boyutu da suç hakkında hüküm BİLGİ KUTUSU
verirken önemlidir. Zararın boyutu, telafi edi-
lebilirliği, bireysel veya kamusal boyutu suçun
niteliğini etkiler. Örneğin bir suç, kamusal bo-
yutta bir zarara yol açmışsa cezası daha fazla
olur. Yine suçu işleyen kişinin niyeti de suçun
niteliğini belirlemek açısından göz önünde bu-
lundurulması gereken hususlardandır. Kişinin, Sizinle savaşanlara karşı Allah yolunda siz de
suçu kasıtlı olarak işlemesi ile dikkatsizlik veya savaşın. Ancak aşırı gitmeyin. Çünkü Allah aşırı gi-
kontrolsüzlük sonucu gerçekleştirmesi, belirle- denleri sevmez. (Bakara suresi, 190. ayet.)
necek cezayı da değiştirecektir.

Dinimizde cana ve canlıya zarar vermek haramdır. Fakat bazı durumlar vardır ki; hayati risk
içeriyorsa kişinin kendisini koruması meşru kabul edilir. Bu duruma nefsi müdafaa denir. Bu gibi
durumlarda gerçekleşen fiil, birine zarar vermeyi içerse de nefsi müdafaa kapsamına gireceğin-
den cezada indirim veya muafiyet gerektirir.

10 Necm suresi, 38. ayet. 11 Tirmizî, Tefsîru’l-Kur’ân, 9.

79