Page 10 - Temel Dini Bigiler İslam-1 Lise 3. Ünite

ORTAÖĞRETİM TEMEL DİNÎ BİLGİLER (İSLAM 1)

4. Hukuk ile Ahlak İlişkisi

Sizce hukuk, ahlak olmaksızın toplumsal huzuru sağlayabilir mi? Niçin?

Hukuk kelimesi Arapça’da hak kelimesinin çoğuludur. Terim olarak bireyin davranışlarını
ve toplumu düzenleyen gelenek, görenek, töre ve inanç gibi çeşitli kaynaklara dayanan ve yap-
tırım içeren kurallara denir. Ahlak ise bireyin fıtrat, huy, karakter gibi kişilik özelliklerinin tümünü
kapsayan bir kavramdır.

Hukuk, toplumsal bir varlık olan insanın kendisine ve başkalarına zarar vermeksizin, top-
lum içerisinde insan olmanın gereğine göre yaşaması için sınırlar çizer. Yani hukuk, bir arada
yaşamak durumunda olan insanların ahlaki ilkeler doğrultusunda yaşamalarını tesis etmek üzere
vardır.

Hukuk dışsal, ahlak ise içsel bir dinamiktir. Hukuk, insanların ahlaki eylemlerde bulunma-
larını vicdanlara bırakmayıp, herkesi toplum içerisinde yaşamanın gerekleri noktasında zorlar ve
yaptırım uygular. Ahlaki olgunluğa ulaşmış bireyler, bir konuda herhangi bir yaptırım olsun veya
olmasın insan olmanın gereğine göre hareket ederken, bu olgunluğa ulaşmamış bireylerde ahlaki
davranış, hukukun yaptırım gücüyle gerçekleşir.

İslam hukuku, Allah’ın (c.c) emir ve yasaklarına uygun olarak bireysel ve toplumsal hayatı
düzenlemeyi amaçlar. Kişiyi dünya ve ahiret hayatında iyiye, güzele ve doğruya ulaştırmayı he-
defler. Ahlak da bu hedeflere ulaşmayı öngörür. Ancak ahlakın vicdanlara hitap eden yönü ağır
basarken hukukun dışsal yaptırım gücü ve cezaları ön plana çıkar.

Dinimizde gerek ahlakın gerekse hukukun amaçladığı hedeflere ulaşmak için ahlaki ve hu-
kuki kurallara uymak bir gerekliliktir. Dinimizin emirleri, yapan ve buna muhatap olan kişiye iyilik
ve güzellik sağlar; yasakları ise kötülükten ve çirkinlikten korunmayı sağlar.

BİLGİ KUTUSU

Hikmet: Bilgelik, yerindelik, isabet etmek ve uygunluk anlamlarına gelen hikmet temel de-
ğerlerden biridir. İnsanın Allah’ı (c.c.) gereği gibi bilmesi ve kişiyi cahilce davranışlar yapmaktan
alıkoyması sebebiyle bilgelik olarak da anlamlandırılmıştır. Hikmet kavramının, fıkıh, adalet ve ilim
kavramlarıyla yakından ilgisi vardır. Hikmet, derin anlayış sahibi olma, dinin inceliklerini bilme
anlamı bakımından fıkıh kavramıyla alakalıdır. Her şeyi yerli yerine koyma anlamı yönünden adalet
kavramıyla, bilmek manası açısından da ilim kavramıyla ilişkilidir.
bk. MEB Dini Terimler Sözlüğü, s. 138.

TARTIŞALIM

Hukuk mu ahlak için gereklidir, yoksa ahlak mı hukuk için gereklidir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

82