Page 9 - Temel Dini Bigiler İslam-1 Lise 3. Ünite

İSLAM VE HUKUK

Hz. Peygamber Kur’an’da anlaşılmayan husus-
ları açıklamış ve uygulamalı olarak sahabeye gös-
termiştir. “Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de öyle 1
kılın.” buyurmuştur. Ayrıca Peygamber Efendimiz
13
sahabeye sözlü ve uygulamalı açıklamalarının yanı Kur’an
sıra onaylarıyla da ümmete yol göstermiştir. Örneğin 2
su bulamadığı için teyemmüm alarak namaz kılan
ve sonra da namazını yeniden kılma konusunda Sünnet 3
tereddüt yaşayan bir sahabinin durumunu anlatma- İcmâ
sından sonra, ona “Namazın tamamdır.” diyerek 4
14
teyemmüm abdestiyle kılınan namazın, su bulunduk-
tan sonra iade edilmesine gerek olmadığı hükmünü Kıyas
bildirmiştir.

İslam hukukunun bir diğer kaynağı ise ümmetin
fikir birliği ettiği görüşleri ifade eden icmadır. “Kendisi
için doğru yol belli olduktan sonra, kim Peygambere karşı çıkar ve müminlerin yolundan
başka bir yola giderse, onu o yönde bırakırız ve cehenneme sokarız; o ne kötü bir yerdir.” 15
ayeti icmaya delil olarak gösterilir. İcmanın ortaya çıkışı Hz. Peygamberin “Ümmetim asla dalâ-
lette birleşmez. Bundan dolayı (Müslümanlar arasında) ihtilâf gördüğünüzde çoğunluğa uyun.”
16
hadisine dayandırılır. İcma, Kur’an ve sünnetten sonra başvurulacak bir hüküm çıkarma yöntemidir.
Yani Kur’an-ı Kerim’de açık ve net bir hükümle belirtilmeyen veya Peygamber Efendimizin söz ve
davranışlarında bulunamayan durumlar için Müslümanların büyük çoğunluğunun görüşü esas alı-
nır. İslam dünyasında icma genellikle Hz. Peygamberin vefatından sonraki dönemlerde gelişen yeni
durum ve sorunların çözümünde başvurulan bir kaynak olmuştur.

İslam hukukunda kabul edilen dördüncü kaynak kıyastır. Kıyas; Kur’an, sünnet ve icmada
doğrudan bir hüküm bulunmayan bir mesele hakkında; ilk üç kaynak doğrultusunda, mukayese
yöntemiyle akıl yürütülerek yeni bir hükme ulaşılmasıdır. “Şeytan içki ve kumar yoluyla ancak
aranıza düşmanlık ve kin sokmak; sizi, Allah'ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister.
Artık (bunlardan) vazgeçtiniz değil mi?” ayetiyle içki yasaklanmıştır. İslam alimleri bu ayette
17
haram kılınan içkiyi, benzer maddelere kıyas ederek onların da haram oldukları sonucuna var-
mışlardır. Örneğin uyuşturucu maddeler içki gibi “aklı kullanmaya engel” olduğundan kıyas yönte-
miyle onların da haram olduğu hükmüne ulaşılmıştır.

ARAŞTIRALIM

Ahmet Cevdet Paşa (ö.1895), Osmanlının son dönemlerinde tarih, hukuk, siyaset ve edebiyat alanla-
rına katkılarda bulunmuş önemli bir devlet adamıdır. Ahmet Cevdet Paşa, İslam hukukunun derlenmesi
ve kanunlaştırılması çalışmalarına “Mecelle” adlı eserle öncülük yapmıştır.

Siz de Ahmet Cevdet Paşa hakkında bir araştırma yaparak, hukuk alanındaki çalışmalarıyla
ilgili bilgiler toplayınız.

13 Buharî, Edeb, 27. 16 İbn Mâce, Fiten, 8.
14 Ebû Davud, Taharet, 128. 17 Mâide suresi, 91. ayet.
15 Nisâ suresi, 115. ayet.

81