Page 2 - Temel Dini Bigiler İslam-1 Lise 3. Ünite

ORTAÖĞRETİM TEMEL DİNÎ BİLGİLER (İSLAM 1)

1. İslam Hukuku ve Mahiyeti

İslam hukuku deyince aklınıza neler geliyor?

Hukuk, hak kelimesinin çoğuludur. Hak, yasanın bireye tanıdığı şey veya kazanım anlamına
gelir. Hukuk ise, yaptırım gücü olan ve toplumu düzenlemek amacıyla konulan kurallara denir. Dini-
miz, Yüce Allah’ın gönderdiği emir ve yasaklarla insanın hayatını yaratılış gayesine göre düzenlemeyi
amaçlar. Bu yönüyle İslam, birey ve toplum hayatına ilişkin bir hukuk sistemi ortaya koyar. İslam huku-
ku, kulun Allah’la (c.c.), insanlarla, toplumla ve devletle olan ilişkisini düzenleyen bir disiplindir.

İslam hukuku dinî literatürde daha çok fıkıh kavramıyla ilişkilidir. Kelime anlamı olarak fıkıh,
bir şeyi bilmek ve iyi anlamak, derinlemesine kavramak demektir. Fıkıh; ibadetler başta olmak
üzere, bir insanın diğer insanlarla kurmuş olduğu her türlü sosyal, iktisadi, kültürel ve siyasi ilişkiyi
düzenleyen ilimdir. Kısaca İslam hukuku bir Müslümanın hayatının her alanını kapsar. 1

Her ilmin olduğu gibi fıkhın da bir usulü ve yöntemi vardır. İslam dininin temel kaynaklarını
ve hüküm elde etme metotlarını doğru kullanarak sonuca ulaşmaya çalışan ilme fıkıh usulü de-
nir. Fıkıh disiplini, fıkıh usulünün kaideleri üzerine bina edilir. 2

Fıkhın, teorik ve metodolojik yönünü ifade eden fıkıh usulünün yanında, günlük hayattaki yansı-
malarına bakan bir yönü de vardır. Günlük hayatın pratik kısmı ile ilgilenen bu ilme ise füruat adı verilir.
Fıkıh disiplini bir ağaca benzetilirse; fıkıh usulü kökler ve gövdeye, füruat ise dallara benzetilebilir.

Görsel 27: Kur’an-ı Kerim İslam Hukuku’nun temel kaynağıdır.

Füruat; ibâdât, muamelat ve ukûbât olmak üzere üçe ayrılır:

FÜRUAT
İbâdât (İbadetler) Muamelat Ukûbât

• Temizlik • Kişiler ve kurumlar • Suçlar ve cezalar
• Namaz arası hukuki ilişkiler
• Oruç
• Zekât
• ….

1 MEB Dini Terimler Sözlüğü, s. 95. 2 MEB Dini Terimler Sözlüğü, s. 95.
74