Page 18 - İslam Ahlâkı 6. Ünite

ADAB-I MUAŞERET 6. ÜNİTE

Günümüzde yolculuklar özel ve toplu taşıma araçlarıyla gerçekleştirilmektedir. Bu yolcu-
luklarda herkesin uyması gereken kurallar vardır. Bu kuralların ihlal edilmesi karşı tarafa zarar
vereceği için kul hakkına girilmiş olur. Mesela kırmızı ışıkta geçen bir kişi, gelen aracın ani fren-
le zarar görmesine sebep olduğu için kul hakkına girmiş olur. Kul hakkı, karşımızdaki insana
maddi veya manevi zarar vermektir. Kanunlardan, insanlardan kaçılabilir; ancak Allah (c.c.)
huzurunda verilecek hesabın kaçışı yoktur. Bunun bilincinde olarak hareket etmek gerekir.

Allah Teala, insanı varlıkların en üstünü ve en şereflisi olarak yaratmıştır. Bununla birlikte
insan, başıboş bırakılmamış, kendisine sorumluluklar yüklenmistir. İnsanlar hiçbir zaman
sınırsız özgürlüğe sahip değillerdir. Birinin özgürlüğü, başkasının özgürlüğünü engelliyor-
sa bu özgürlük değil başkasının hakkını ihlaldir. Hâlbuki Müslüman, eliyle ve diliyle diğer
insanlara zarar vermeyen kişidir. Trafik kazalarına sebep olanlar sadece kendi can ve mal-
507
larını tehlikeye atmakla kalmamakta, başkalarının da can ve malına zarar vermektedirler.
Trafik kurallarına uymayarak başkalarının hayatını tehlikeye atmak, geçiş hakkına göz dik-
mek, alkollü araç kullanmak, seyir hâlinde iken cep telefonu kullanmak, sigara içmek, yaya
kaldırımlarına araç park etmek, gereksiz yere
korna çalarak etrafı rahatsız etmek, trafik işa-
ret ve levhalarına zarar vermek, aşırı hız veya “Makbul olduğunda şüphe olunmayan
hatalı sollama yaparak başkalarına maddi ve üç dua vardır: Mazlumun duası,
manevi zarar vermek kul hakkı ihlalidir.
yolcunun duası, babanın çocuğuna
Birlikte yaşamak zorunda olan fertlerin duası.”
birbirlerinin haklarına riayet etmesi, karşılıklı (İbn Mâce, Dua, 11.)
saygı ve anlayış içerisinde hayatlarını devam
ettirmesi, insan olmalarının bir gereğidir. Di-
nimizin bu husustaki emir ve tavsiyeleri ise
konunun ciddiyetini ortaya koymaktadır. Bu-
radan hareketle toplu taşıma araçlarında yaş-
lılara, engellilere, çocuklu veya hamile bayan-
lara öncelik vermek ve onlara yardımcı olmak
dinimizin tavsiye ettiği güzel davranışlardır.
Toplu taşıma araçlarında dikkat edilmesi ge-
reken başka hususlar da vardır. Yüksek sesle
konuşmamak, yüksek sesle müzik dinleme-
mek, gazete veya dergileri okuduktan sonra
bırakmamak, hiçbir şekilde yolcuları rahatsız
etmemek, araca çöp atmamak, insanların
huzurunu bozacak davranışlardan kaçınmak
ve araca zarar vermemek gerekir. Tüm bun-
lar insan olmanın ve insanca yaşamanın bir
gereğidir. Bu kuralların ihlali de kul hakkıdır.

507 bk. Buhârî, İman, 4.
159