Page 17 - İslam Tarihi 3. Ünite

3. Ünite
3. Ünite

Muaviye’nin, oğlu Yezid’i veliaht ilan etmesi Süfyanî-
lerle diğer Emevi kollarının arasının açılmasına
1 dolayısıyla hanedan içinde veliahtlık mücadelesinin
başlamasına sebep oldu. Mervan’ın başla�ğı iki
VELİAHTLIK veliaht tayini ise hanedan içinde fitne ve isyanların
MÜCADELESİ doğmasına sebep olarak devle� zayıfla�. Nitekim
kendisinden sonraki halifeler de kendi oğulları lehine
aldıkları kararlarla diğer veliahtların hilafet haklarını
tanımadılar. Bu da aile arasındaki iç çekişmeyi
körükleyerek devle�n yıkılışına zemin hazırladı.

Emevi Devle�’nin yıkılışına etki eden amillerin en
önemlilerinden birisi kabilecilik yani asabiyet olmuştur.
Nitekim bu süreçte asabiyet, daha önce olmadığı kadar 2
siyasi ve sosyal hadiselere tesir edecek güce ulaş�. KABİLECİLİK (ASABİYET)
Emevi ik�darı, Yemenli ve Kayslı kabilelerin münavebe- ÇEKİŞMELERİ
li üstünlüğüne bağlı olarak bu iki kabile grubunun
etkisine açık hâle geldi. Şam, Irak ve Horasan başta
- olmak üzere eyaletlerde yaşanan dâhili sorunların
kaynağı da yine kabileler arasındaki rekabet idi.
Arapların diğer milletler karşısında kendilerini üstün
3 gören anlayışı karşı tara�n milliyetçilik duygularının
harekete geçmesine neden oldu. Emevi Devle�’nin
ARAPÇILIK ik�sadi ve sosyal alanda mevali aleyhine aldığı kararlar
TAASSUBU VE MEVALİ da durumu daha karmaşık hâle ge�rdi. Mevalinin cizye
POLİTİKALARI vermeye devam etmesi, Araplarla eşit muamele görme-
mesi ve diğer sosyal haklardan mahrum bırakılması gibi
sebepler yüzünden Arap olmayan unsurlar, Emevi
Devle� aleyhine girişilen isyanlarda rol aldılar.

Emevi Devle�’nin, mücadele e�ği isyancı grupları
hilafe�n Hz. Ali’nin hakkı olduğunu savunan Şiîler, 4
dört kategoride ele almak mümkündür. Bunlar;
ik�dar mücadelesi sonucu bölünen Ümeyyeoğulları, SİYASİ İHTİLAFLAR
tahkim hadisesi ne�cesinde ortaya çıkan Hâriciler VE İSYANLAR
ve uzun bir propaganda faaliye� ne�cesi ih�lal
gerçekleş�ren Abbasilerdir. Bu grupların giriş�kleri
isyanlar, Emevi Devle�’nin önce zayıflamasına daha
sonra da yıkılmasına sebep olmuştur

Emevilerin ik�dar sürecinde devle�n alabildiğine
5 genişlemesi beraberinde kontrol zafiye�ni ge�rdi.
Nitekim Abbasiler, yöne�min dikka�nden kaçmak için
DEVLETİN ih�lal hareketlerini merkezden uzak bir bölge olan
SINIRLARININ Horasan’da başla�lar. Emeviler doğu bölgesindeki bu
GENİŞLEMESİ gelişmelerden çok geç haberdar oldukları gibi ba�
ucundaki Endülüs’te meydana gelen siyasi olaylara da
müdahale edememiş, mevcut gelişmeleri kabul
etmek zorunda kalmış�r.

Emevilerin bazı yöne�cilerinin almış olduğu kararlar
Muaviye’nin Hz. Ali tara�arlarına baskı yapması, 6
ve uygulamalar halkın nefre�ne sebep olmuştu.
Hz. Hüseyin’in şehit edilmesiyle sonuçlanan Kerbelâ YÖNETİCİLERİN
Hadisesi, Harre Vakası, Mekke’nin muhasara edilerek UYGULAMALARI
tahrip edilmesi gibi hadiseler toplumda derin yaralar İnfografik 3.2
açmış ve halkın yöne�m aleyhine gerçekleşen Emevi Devleti’nin
hareketleri desteklemesine sebep olmuştur. yıkılışının sebepleri

63