Page 16 - İslam Kültür ve Medeniyeti 6. Ünite

VI. ÜNİTE
İslam Kültür ve Medeniyeti’nde ŞEHİR

Bağdat Moğol istilasına maruz kalınca, Abbasilerin hilafet merkezi Kahire’ye intikal etmiş ve
Kahire İslam âleminin dinî merkezi hâline gelmiştir. El- Ezher Camii, Hâkim Camii, Darülhikme,
Kalatülcebel, Sargatmış Medresesi, I. Baybars Camii, Nasıriyye Medresesi önemli eserlerindendir.
Bugün, şehre modernliğin etkilerini dikkate almadan bakıldığında, İslam şehir ruhunu koruduğu
görülecektir.
24
Kurtuba: İspanya’da Fenikeliler tarafından kurulmuştur. Ünlü Latin şairi Martialis şiirlerinde bu
şehri övmüş, Avrupalılar dünyanın mücevheri, Araplar da Endülüs’ün gururu demişlerdir. Endülüs
Emevileri’nin başşehridir. İslam Medeniyetini Batı’da temsil eden şehirlerden olan Kurtuba, bir
ilim ve sanat merkezidir. Kurtuba’yı Batı İslam dünyasının merkezi hâline getirmek amacıyla inşa
edilen Kurtuba Ulu Camii Endülüs dinî mimarisinin en tanınmış ve en büyük eseridir.

Kiliseye çevrilmiş olan Kurtuba Camii bölge halkı arasında Mezquita (mescit) adıyla tanınmaktadır.

BİLGİ NOTU

“İslamî Dönem’de Kurtuba, çağdaşı İstanbul ve Bağdat veya bugünün birçok kozmopolit yerleşim mer-
kezi kadar karışıktı. Nüfusu Araplar, Franklar, Slavlar, Suriyeliler, Berberiler, Grekler, Gotlar, İspanyol ve Batı
Afrika kökenli zencilerden oluşuyor, pazarlarında dünyanın her yerinden gelen her zevke uygun mallar ser-
gileniyordu. Avrupa’nın en zengin ve medeni şehriydi. Avrupa’da cadde aydınlatması ve hamamları olan ilk
şehirdi. Şehirde 200.000 ev, 600 cami ve medrese, 800 hamam, 50 hastane ve çeşitli sanayi tesisleri vardı. II.
Hakem’in yaptırdığı kütüphanede 400.000’e yakın kitap bulunduğu söylenir. X. yüzyılın sonlarında bir ilim
merkezi hâline gelerek Avrupa, Kuzey Afrika ve hatta Asya’dan ilim adamlarını kendine çekmiştir.”
Thomas B. Irving, “Kurtuba,” DİA, C 26, s. 452.

İstanbul ve Osmanlı şehri: Roma İmparatoru Konstantin tarafından IV. yüzyılda kurulan İstan-
bul, dinî, kültürel ve ticarî merkez olmuştur. İstanbul’u gezmek, görmek bir imtiyaz sayılmış, sey-
yahlar, bu muhteşem şehrin güzelliklerini, mimari eserlerini, çarşılarını eserlerinde detaylı şekilde
anlatmıştır.

24 S. Gulzar Haider, “İslam Mimarisi ve Şehirciliği,” s. 777-789.

118