Page 17 - İslam Kültür ve Medeniyeti 6. Ünite

VI. ÜNİTE
İslam Kültür ve Medeniyeti’nde ŞEHİR

Tarih boyunca birçok defa kuşatılan İs-
tanbul, II. Mehmet tarafından fethedilmiştir.
Fatih Sultan Mehmet Ayasofya’yı camiye çe-
virerek İstanbul’un İslam şehri olması yolun-
da ilk adımı atmıştır. Osmanlılar, kurdukları
binlerce vakıf aracılığıyla İstanbul’u bir İslam
şehrine dönüştürmüştür. İstanbul, en ihti-
şamlı günlerini Osmanlı Devleti zamanında
yaşamıştır. Bursa, Edirne, Halep, Kudüs, Bağ-
dat gibi İslam şehirlerinin özelliklerini barındı- Rumeli Hisarı-İstanbul
ran İstanbul, Osmanlı şehrinin en özgün modelidir.

İstanbul, insanlık tarihinde müstesna bir kültür ürünüdür. Şehirde uygulanan mimari stan-
25
dartlar, ilmin, ilahi erdemin ve insanın katkısıyla, baş mimar tarafından tasarlanmıştır.

Şehrin oluşumunda ve teşkilatlanmasında belirleyici unsur vakıflardır. Sadaka taşları, kuş sa-
rayları, sebilleri, hamamları, imarethaneleri ve camileriyle İstanbul, bir vakıf şehridir.

Günümüzde Şehir: Sanayi İnkılabı, şehirlerin fiziki ve sosyal yapılarında, kültüründe ve insan
ilişkilerinde önemli değişikliklere yol açmıştır. Batı medeniyetinin dönüm noktalarından biri olan
bu olayla birlikte, kamu binaları, iş merkezleri, sanayi tesisleri, cadde ve meydanlar, müzeler, si-
nema ve tiyatrolar şehirlerin yeni eserleri olmuştur.. Bu yeni şehir, modern, endüstriyel dünya
görüşünün ve hayat tarzının değerleri doğrultusunda gelişmiştir.

İslam toplumları Sanayi İnkılabı’ndan olumsuz etkilenmiş, siyasî, ekonomik ve askerî neden-
lerle Batı’lıların maddi ve manevi istilasına uğramıştır. Şehirlerin tasarımında yalnızca Batı’nın ör-
nek alınması, İslam şehirlerinin Batı’nın kopyaları olarak gelişmesine neden olmuştur. Mimari ve
sanatta İslamî üslup ve tekniklerin terk edilmesi, şehirli sayılmak için Batı tarzı bir hayatın ölçü
alınması gibi tercihler, şehirlerdeki değişimin hayatın her safhasında yaşandığını göstermektedir.

Safranbolu’nun geleneksel şehir dokusu

25 Turgut Cansever, Osmanlı Şehri, s. 87.

119