Page 4 - İslam Kültür ve Medeniyeti 3. Ünite

III. ÜNİTE
İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİNDE SOSYAL VE EKONOMİK HAYAT

2.1. Güven

Güven, fertlerin ve toplumun huzuru için gereken ilkelerin başında gelir. Güven ortamı
sağlanmadan insanların hayatlarını sürdürmesi mümkün olmaz. Kişiler, gruplar, toplumlar ve
devletler arasındaki ilişkilerin sorunsuz yürümesi can, mal ve ırzın korunması güvene bağlıdır.
Güven ortamının kaybolduğu bir toplumda haksızlık, zulüm, aldatma gibi olumsuz davranışlar
yaygınlaşır. Birlik ve beraberlik ortadan kalkar. İnsan ruhunda ve toplumun yapısında yıkıcı ha-
sarlar meydana gelir.

Kur’an’da sorumluluk verilen ve değerli kılınan her varlığın öncelikle güvenle ilişkisine dik-
kat çekilir. Kutsal kitapları getiren meleğin sıfatının “Ruhu’l-Emin” olması, peygamberlerin ortak
7
sıfatlarından birinin “Emin” olması, Mekke’nin ‘Beledü’l-Emin’ kılınması buna örnek gösterile-
8
9
bilir.
10
İslam toplumunda güvenliği sağlamak üzere kurumlar oluşturulmuştur. Müslüman idare-
cilerin esas görevi, toplumun güvenliğini sağlamak olmuştur. Hz. Peygamber (s.a.v.), Medine
Sözleşmesi ile şehirde yaşayan Müslüman, Yahudi ve putperestlerle karşılıklı güvene dayalı bir
ortam tesis etmiş ve şehri güvenli hale getirmiştir.
11
Hz. Ebu Bekir (r.a.) Dönem’i’nde şehirlerde özel güvenlik teş-
kilatı oluşturulmuştur. İslam beldelerini gezen seyyahlar bu şehir-
lerdeki güven ortamının kendi memleketlerinde bulunmadığını
belirtmişlerdir. 12

Güven ortamı, tarih boyunca çok sayıda topluluğun Osman-
lı topraklarına sığınmasına sebep olmuştur. İspanya’dan çıkarılan
Yahudiler II. Bayezit tarafından İstanbul, Selanik ve İzmir gibi şehir-
lere yerleştirilmiştir. XVI. yüzyıl, Batılılar tarafından Osmanlı Barışı
Çağı (Pax Ottomana) olarak nitelenmiştir. İsveç Kralı Demirbaş Şarl,
Osmanlı ülkesinde uzun süre mülteci olarak kalmıştır. XIX. yüzyılda
ise Rusya’nın baskısından kaçan binlerce Macar, Osmanlı Devle- II.Bayezid
ti’ne sığınmıştır. Ülkenin her yanındaki gayri müslimlerin can gü-
venliği sağlanmıştır.

ARAŞTIRALIM

 Güven ortamının, medeniyetlerin gelişmesine ne gibi etkilerinin olabileceğini günümüz dünya
şehirlerinin siyasi, ekonomik ve sosyal durumlarını göz önünde bulundurarak yorumlayınız.

Güven ikliminin oluştuğu dönemlerde İslam Medeniyetinin gelişmesi hız kazanmıştır. Gü-
venliğin sağlanamadığı zamanlarda ise Moğol ve Haçlı saldırılarının gerçekleştiği dönemlerde
olduğu gibi sorunlar artmış ve İslam Medeniyetinin zayıflamasına yol açmıştır.

7 bk. Şuara suresi, 193. ayet.
8 Ali Toksarı, “Emanet,” DİA, C 11, s. 81.
9 bk. Tin suresi, 3. ayet.
10 İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s. 40, 42, 43.
11 Recep Şentürk, “İnsan Hakları, DİA, C 22, s. 328; Ali Bardakoğlu, “İslam,” DİA, C 23, s. 21.
12 Metin Yılmaz, “Şurta,” DİA, C 39, s. 242.

41