Page 11 - Tezhib 1. Ünite

TEZHİB SANATI VE MALZEME ÇEŞİTLERİ

üslubun en güzel örneklerini vermesidir. Saray nakışhanesinde doğulu sanatçıların etkileri
sazyolu üslubunda olduğu gibi açıkça görülmektedir.

Kullanılan renkler ise altın ve lacivert renginin uyumu ile birlikte turuncu, yeşil, vişne
çürüğü, pembe, sarı, eflatun, siyah ve bu renklerin çeşitli tonlarıdır. Çiçeklerde hemen
hemen bütün renkler kullanılmıştır. Motiflerde sazyolu üslubunun yanında natüralist üslup
da görülür. Natüralist üslup Kanuni Dönemi’nin en önemli özelliğinden biridir.

Tabiattan yetiştiği şekilde alınan gül, nergis, lale, sümbül, süsen, haseki küpesi, zerrin
ve bahar çiçekleri tezhiblenmiştir.
17. yüzyılda tezhib sanatında pek yenilik görülmez. 16. yüzyıl sanatının devamı
niteliğindedir. Motif, renk ve kompozisyonlarda üslup farklılığı görülmemekle beraber
işçilikte 16. yüzyıla göre gerileme başlar.

18. yüzyılda (III. Ahmet Dönemi) batı sanatından örnekler görülmeye başlanır. Bununla
beraber Fransız rokoko sanatı, miladi 1721’den sonra Osmanlı sanatlarını etkisi altına
alır. Avrupa barok üslubu, Türk sanatçıların yeni yorumları ile karşımıza çıkar. Buna Türk
baroğu demek yanlış olmaz.

III. Ahmet Dönemi’nde başlayan değişim yaygınlaşıp 19. yüzyılın başlarına kadar
devam etmiştir. Klasik form tamamen terk edilerek iri çiçekler, buketler, vazo, saksı veya
sepet içinde buketler, kurdele ile bağlanmış çiçekler bolca kullanılmıştır. 19. yüzyıl sonuna
kadar aynı üslup devam etmiştir.

20. yüzyılda, 1914 yılında hat ve hattatlar mektebi diye bilinen Medresetü’l
Hattatin’de tezhib ve diğer kitap sanatları öğretimi başlamış ve daha sonra Güzel
Sanatlar Akademisi’nde devam edilmiştir. Mimar Sinan, Marmara, Dokuz Eylül gibi birçok
üniversitelerin güzel sanatlar fakültelerinde açılan Geleneksel Türk El Sanatları bölümleri
ile iki yıllık El Sanatları Meslek Yüksekokulları’nda sanat eğitimi devam etmektedir.
Bunun yanında sivil toplum kuruluşları, yerel belediyelerin başlatmış olduğu sanat ve
meslek edindirme kurslarında geleneksel Türk el sanatları kapsamında tezhib sanatı
öğretilmektedir. Günümüzde yapılan bu faaliyetlerle bir kültür ve medeniyetin taşıyıcılığı
üstlenilmektedir.
Bütün diğer geleneksel sanatlarda olduğu gibi Türk tezhib sanatı da sadece süslemeden
ibaret olmayıp desenlerin çizilişinden oluşturulan kompozisyonlara, kullanıldığı alanlara
kadar ait olduğu milletin içinde bulunduğu medeniyet dairesinin izlerini taşımaktadır.

21