Page 12 - Tezhib 1. Ünite

1. ÜNİTE

Türk Tezhib Sanatının Ustaları

Osmanlılar, siyasette olduğu gibi sanatta da merkezleri olan İstanbul’da kıymetli
müzehhibler yetiştirmişlerdir. Çok ince bir sanat olan tezhibin değerli ustaları yüksek
maaşlarla Saray Nakışhanesi’nde çalıştırılırlar, devlet namına resmî işleri tezhib ederlerdi.

Ayrıca bu üstatlar büyük devlet adamlarına, zenginlere, ileri gelenlere de eserler
yaparlardı.

Bu arada isimlerini bildiğimiz birkaç Türk müzehhibinden bahsedelim. 15. ve 17.
yüzyıllar arasındaki en meşhur Türk müzehhibleri, 1436 yılında “Tevarihü’l-Ervah” isimli
tıp kitabının tezhiblerini ve resimlerini yapan Ahmed b. Hacı Mahmud Aksarayî (Konya),
Fatih Sultan Mehmed’in baş nakkaşı Baba Nakkaş, 1547’de bugün Topkapı Sarayı
Kütüphanesinde 563 numarada kayıtlı Kur’an-ı Kerim’in tezhiblerini yapan Mehmed b.
İlyas, Kanunî Sultan Süleyman’ın müzehhib başı Mehmet Karamemi, Mehmet Çelebi

(lakabı Kambur), Hafız Osman’ın birçok Mushaf”ını tezhib eden Hasan Çelebi’dir. III.
Ahmed zamanında, Lale Devri’nde klasik tezhib şekilleri de zamanın getirdiği üslublara
ayak uydurarak “şükûfe (çiçek)” tarzına dönüşmüştür, artık şükûfe üslubunda tezhibler
yapılmaya başlanmıştır. Bu çağın meşhurları ise Yusuf Mısrî, Haydarpaşalı İbrahim, Ali
Üsküdarî, Bursalı Hezarfen, Üsküdarî’nin yolunu takip eden Çâkerî’dir. I. Abdulhamid
Dönemi’nde de (1774-1789) Hezargradlı Mustafa isimli müzehhib meşhurdur. XIX. yüzyıl
başlarında III. Selim zamanında Ahmet ve kardeşi Atâ, II. Sultan Mahmud zamanında

Hasan Karamanî, Lazgradlızâde Ahmed, Lâlelili Şâkir, Sultan Mecid ile Sultan Aziz’in
müzehhibi Hacı Hasan Sâlih üstattır. II. Abdulhamid zamanında ise (1875-1909) Tevfik
Efendi, Lâleli Şakir’in talebesi Nureddin Efendi, Hüsnü Efendi, Bahaeddin Efendi ile Hakkı
Bey tanınmış müzehhiblerdir.

Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi’nde (Güzel Sanatlar Akademisi) Şark Tezyinî Sanatları
Şubesi açılmış ve derslere 1936-1937 yılında başlanmıştır. Yazı hocası olarak Kamil Akdik
ve İsmail Hakkı Altunbezer (Tuğrakeş), Sedefkar Vasıf, Müzehhib Yusuf Çapanoğlu; Türk

Çiniciliği ve Desenleri hocası olarak Feyzullah Dayıgil; minyatür hocası olarak Ord. Prof.
Dr. Ahmed Süheyl Ünver atanmıştır. Altın varak üretiminde ise Hüseyin Yaldız, hoca olarak
atanmış ve hattat Mustafa Rakım Unan ise daha sonra bu kadroya katılmıştır. Sonraki
dönemde bu hocaların yerlerine İranlı Hüseyin Tahirzade, Halim Özyazıcı, Rikkat Kunt,
Muhsin Demironat, Necmeddin Okyay gibi kıymetli üstatlar görevlendirilmiştir. Bugün de
devlet üniversitelerinde ve çeşitli özel kurslarda tezhib çalışmaları devam etmektedir.

22