Page 19 - 12. Sınıf Peygamberimizin Hayatı 3. Ünite

80
Peygamberimiz ve Toplumsal Değişim

Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine’ye hicret ettikten son-
ra ilk olarak Medine'de yaşayan tüm kabileleri bir araya
getiren Medine Sözleşmesi'ni düzenlemiştir. Bu sözleş-
mede toplumun fertleri hak ve menfaatlerde eşit kabul
Şûra edilmiş, her ferdin can ve mal emniyeti güvence altına
alınmış, cezanın suç işleyene ait olduğu, hiçbir suçlunun
Devlet ve hükûmet başkanının, korunamayacağı bildirilmiştir. Medine şehir devletini oluş-
önemli işlerde alanında uzman turan toplulukları, bunların birbirleriyle ve yabancılarla
olan kişilere ve toplumun ileri olan münasbetlerini, fertlerin sahip oldukları din ve vicdan
gelenlerine danışması ve onla- hürriyetini vb. konuları belirli esaslara bağlayan bu metin
rın görüşlerini almasıdır. maddi açıdan İslam devletinin ilk anayasası niteliğindedir.
(Dinî Terimler Sözlüğü, s. 343.) Hz. Peygamber (s.a.v.), Cahiliye toplumunu kabile
başkanının bireysel kararının, kâhin ya da sihirbazların
sözlerinin kanun kabul edildiği toplumdan istişare ile kararlar alınan, tüm bireylerin görüşlerinin
değerli, İslam hukukunun üstün olduğu medeni bir topluma dönüştürmüştür. Peygamberimizin
(s.a.v.) dinî hüküm ve emirlerle başlatmış olduğu yapısal değişimler başta adalet, liyakat, ahlaki
değerler ve eğitim kurumu ile devam etmiş; kabileler tek bir çatı ve yeni kimlik altında toplan-
mıştır. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurulmuştur. “Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi
ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder. Allah size ne güzel
öğütler veriyor. Şüphesiz Allah her şeyi işitmekte, her şeyi görmektedir.” 54
Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine sözleşmesiyle fertlere tanınan hak ve sorumlulukların yanın-
da, din ve vicdan hürriyetini de belirleyen esasları başarıyla uygulamıştır. Bu esaslar hazırlandığı
ilk günden günümüze kadar insan hakları açısından insanlığa örnek olmuştur. 55
Medine Toplumunda İstişare ve Dayanışmanın Önemi
Hz. Peygamber (s.a.v.) sosyal değişim sürecinde alınacak kararları ve uygulamaları Kur’an’ın
da emriyle istişare ederek yapmıştır. Şûrâ suresi 38. ayetinde ifade edildiği gibi “Onların işleri
aralarında danışma iledir.” prensibi esas alınmış, Medine'de vahyin belirlediği konular dışındaki
meseleler istişare (danışma) yoluyla çözüme kavuşturulmuştur.

SIRA SİZDE

Günlük hayatta bir karar alırken çevrenizle bilgi alışverişinde bulunur musunuz?
Arkadaşlarınızla paylaşınız.

Hz. Peygamber (s.a.v.) sosyal düzeni inşa ederken danışma kurumunu hayata geçirmiş, va-
hiy dışındaki konularda çevresindeki Müslümanların görüşlerini alarak hareket etmiştir. Nitekim
Uhud Savaşı, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) istişare kültürüne verdiği önemi gösteren önemli bir olay-
dır. Bu savaş öncesi Hz. Peygamber (s.a.v.) yanında bulunanlar ile savaşın nasıl yapılacağı husu-
sunda istişarede bulunmuş ve Medine’de kalıp savunma savaşı yapılması yönünde fikrini açıkla-
mıştır. Özellikle genç sahabilerin ve Bedir Savaşı’na katılamayan diğer sahabilerin çoğunluğunun
Medine dışında savaşma fikri üzerine onların görüşlerini benimsemiştir.

Uhud Savaşı sonrası inen ayetlerde, yaşanılan sıkıntıya rağmen şûraya devam edilmesi em-
redilmiştir. Âl-i İmrân suresi 159. ayette “... İş konusunda onlarla müşavere et. Bir kere de ka-

54. Nisâ suresi, 58. ayet.
55. bk. İbrahim Sarıçam, Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s. 143.