Page 16 - Kelam 3. Ünite

T TARTIŞALIM

İnsanın iradesi ve özgürlüğü açısından aşağıdaki ayetleri inceleyerek çıkardı-
ğınız sonuçları arkadaşlarınızla sınıfta paylaşınız.
✓ Allah, her şeyin yaratıcısıdır. O, her şeye vekildir.
(Zümer suresi, 62.ayet.)
✓ Allah’ın dilemesi olmadıkça siz dileyemezsiniz. Şüphesiz Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.

(İnsan suresi, 30.ayet.)
✓ De ki: “Bizim başımıza ancak, Allah’ın bizim için yazdığı şeyler gelir. O, bizim yardımcımızdır. Öyleyse mü-
minler, yalnız Allah’a güvensinler.”

(Tevbe suresi, 51. ayet.)
✓ Allah, kimi doğru yola iletirse, odur doğru yolu bulan. Kimleri de saptırırsa, işte onlar, ziyana uğrayanların
ta kendileridir.
(A’raf suresi, 178. ayet.)
✓ Dediler ki: “Rabbimiz! Biz kendimize zulüm ettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize acımazsan mutlaka ziyan
edenlerden oluruz.”
(Araf suresi, 23. ayet.)
✓ İman eden ve nesilleri de iman konusunda kendilerinin yoluna uyanlar var ya, biz onların nesillerini ken-
dilerine kattık. Bununla beraber onların amellerinden hiçbir şey eksiltmeyiz. Herkes kazandığı karşılığında
rehindir.
(Tûr suresi, 21. ayet.)
✓ Şüphesiz biz onu (ömür boyu yürüyeceği) yola koyduk. O bu yolu ya şükrederek ya da nankörlük ederek
kat eder.
(İnsan suresi, 3. ayet.)
✓ De ki: “Hak, Rabbinizdendir. Artık dileyen iman etsin, dileyen inkâr etsin.”
(Kehf suresi, 29. ayet.)

Mutezile’nin Temel İlkeleri (Usul-i Hamse)
Mutezile mezhebinin inanca dair ilkeleri Usul-i Hamse (Beş Esas) şeklinde özetlenebilir. Mezhebin temel görüşlerini ifade
eden bu esasları kısaca şöyle açıklayabiliriz:
✓ Tevhid: Allah’ın (c.c.) sıfatları zatının aynıdır. Allah (c.c.) zatı ile bilir, zatı ile görür. Mutezile Allah’ın (c.c.) sıfatlarını
reddeder. Allah’ın (c.c.) zatı dışında ayrıca sıfatları yoktur.
✓ Adalet: İnsan yaptığından sorumludur. Mutezile’ye göre insanın yaptıklarından sorumlu tutulabilmesi için kendi
fiillerini kendisinin yaratması gerekir. İnsanın yaptıklarını da Allah (c.c.) yaratsaydı insan bu fiillerinden sorumlu
tutulamazdı. Mutezile bu konudaki görüşü sebebiyle Ehl-i sünnetin kader anlayışının dışına çıkmış, ilahi takdiri yok
sayarak insanın kendi kaderini kendisinin belirlediğini söylemiştir.
✓ El-Menzile beynel menzileteyn: Büyük günah işleyen ne tam mümin ne de kâfirdir. Bu ikisi arasındadır. Eğer
tövbe etmeden ölürse ebedî olarak cehennemde kalacak, tövbe ederse mümin olarak cennete girecektir.
✓ El Va’d ve’l Va’id: Allah’ın (c.c.) adaleti iyilikleri mükâfatlandırmayı, kötülüklere ceza vermeyi zorunlu kılar. Mutezile
bu sebeple günah işledikten sonra tövbe etmeyen kulu Allah’ın (c.c.) bağışlamasını ve şefaati reddeder.
✓ El-Emr Bi’l-Maruf ve’n –Nehy ani’l Münker: İyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak her kul için zorunludur.

64