Page 5 - Kelam 1. Ünite

Kelam ilminin temel amacı, diğer İslami ilimlerde de olduğu gibi insanın dünya ve ahiret mutluluğunu elde etmesini sağ-
lamaktır. Bununla beraber kelam âlimleri bu temel gayenin dışında kelam ilminin gerçekleştirmeyi amaçladığı bazı hususları
şu şekilde sıralamışlardır:
✓ Akli ve naklî delillerle desteklenmiş bir bilgiyle kişinin imanını taklit düzeyinden kurtarıp araştırma ile elde edilen
gerçek ve sağlam (tahkikî) bir iman derecesine yükseltmek.
✓ Doğru bilgi vererek insanları yanlış inançlardan koruyup doğru inancı bilgi ile temellendirmek.
✓ Doğru yolu arayanları aydınlatıp onlara yol göstermek, şüpheleri ve itirazları ortadan kaldırarak inanmamakta inat
edenlere cevap vermek.
✓ Diğer İslami ilimler için üzerinde hareket edebilecekleri sağlam bir inanç temeli oluşturmak.
✓ Tevhid inancını gönüllere yerleştirerek kişinin inancını güçlendirmek ve böylece amellerin bilinçli ve ihlaslı bir şekilde
yerine getirilmesini sağlamak.
✓ Sapkın düşünce sahiplerinin İslam’a yönelik itirazlarını akli ve nakli delillerle çürütüp onlara cevap vermek, iman
esaslarını korumak ve savunmak.
✓ Hurafe ve batıl inançların neler olduğunu belirleyip Müslümanlar’ın bu konuda bilinçli olmalarını sağlamak.
6

2. Kelam İlminin Doğuşu ve Gelişmesi

Kur’an’da insanlar, hem kendileri hem de diğer var-
lık ve olaylar üzerinde gözlem yapmaya, bu gözlemler- İ İNCELEYELİM
den yararlanarak varlıkları ve olayları yaratılış açısından
düşünmeye davet edilmiştir. Bu şekilde düşünüp akıl
yürütenlerin doğru bilgilere ulaşacakları vurgulanmış,
buna karşılık atalarından öğrendikleri inançları taklit
edenlerin hakikate ulaşamayacakları, dolayısıyla sapık-
lıkta kalacakları belirtilmiştir. 7

Kur’an’da başta Allah’ın (c.c.) varlığı, birliği, pey-
gamberlik, kader, iman-küfür, iyi-kötü davranışlar gibi
birçok mesele ele alınmış, bu konuların akli delillerine
temas edilmiştir. Değişik din mensuplarının batıl inanç
ve davranışları açıklanarak eleştirilmiş, onlarla en uygun
biçimde fikrî mücadele yollarına dikkat çekilmiştir. Tüm
bunlar bir yönüyle kelam ilmini inşa etmeyi içeren bir İmâm-ı Âzam’ın Fıkh-ı Ekber adlı eserini sınıfa
getirerek konularını inceleyiniz.
süreci başlatmıştır. 8

Peygamber Efendimiz Allah’tan (c.c.) aldığı ilahî mesajları insanlara hem tebliğ etmiş hem de yaşayarak örnek olmuştur.
Sahabîler de anlamakta zorlandıkları konuları hemen Hz. Peygamber’e arz etmişlerdir. Peygamberimiz de bu soruları onların
kalplerini rahatlatacak şekilde cevaplandırmıştır. Peygamberimizin hayatta olduğu bu dönemde inanç alanında büyük bir
problem ve ihtilaf ortaya çıkmamıştır. Bu sebeple, Hz. Peygamber döneminde, bütün İslami ilimlerde olduğu gibi, kelam
ilminin de bugünkü şekliyle tedvin edilmiş olmasından söz etmek mümkün değildir. Bununla birlikte Kur’an’ın en önemli
konularını teşkil eden Allah-âlem ilişkisi, ahiret hayatı, cennet ve cehennem gibi itikadi konular bu dönemde de üzerinde en
çok durulan konulardı.

6 Kelamın amaçları konusunda bk. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş s. 398-399.
7 bk. Maide suresi, 104. ayet; Bakara suresi, 170. ayet.
8 Yusuf Şevki Yavuz, “Kelam”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 25, s. 198.

14 15