Page 2 - Kelam 1. Ünite

1. Kelam İlminin Tanımı, Konusu ve Amacı

B BİLGİ KUTUSU Kelam; sözlükte söz, lafız, ibare, konuşma gibi anlam-
lara gelmektedir. Kelam sözcüğü ile bir fikri, bir manayı
1
“Kelam, İslam dininin inanca ve davranışlara tam olarak anlatan anlamlı bir söz ya da açık ve anlaşılır
dair ilkelerini naslardan hareketle belirleyen ve bir konuşma kastedilir. Bu sebeple Kur’an’ın bir ismi olarak
akli yöntemlerle temellendirip destekleyen bir söylenen “Kelamullah” ifadesinin anlamı da Allah’ın (c.c.)
ilimdir.” sözü, O’nun konuşması demektir. Kelamın terim olarak hem
(Yusuf Şevki Yavuz, “Kelam”, TDV İslam Ansik- konusu hem de amacı açısından farklı şekillerde tarifleri ya-
lopedisi, C 25, s. 196.) pılmıştır:

Amacı açısından kelam, kesin deliller kullanarak ve karşıt görüşlü kişi ve grupların ortaya attığı şüphe ve itirazları gide-
rerek İslam inanç esaslarını ispata güç kazandıran bir ilimdir.

Konusu açısından ise kelam, Allah’ın (c.c.) zat ve sıfatlarından, peygamberlikle ilgili konulardan, başlangıç (mebde) ve
sonları (mead) bakımından varlıkların durumlarından (yaratılış ve ahiretten) İslam esaslarına ve vahye bağlı kalarak bahseden
2
bir ilimdir.
Allah’a (c.c.), peygamberlere ve ahirete iman İslam dininin temel inanç konularıdır. Kelam ilmi de bu konular hakkında
vahyin bildirdikleri çerçevesinde akli açıklamalar yapar. Kelam âlimleri tarafından İslam dininin iman esasları altı madde
hâlinde ele alınmıştır. “Âmentü”de ifade edilen bu esaslar âlimler tarafından üç başlıkta birleştirilmiş ve bunlara da “usûl-i
selâse” yani tevhid, nübüvvet ve ahirete iman denilmiştir. Bu sebeple âlimler yukarıdaki tarifte görüldüğü gibi kelam ilmini
tanımlarken bu üç esası özellikle zikretmeye özen göstermişlerdir.
3

N NOT EDELİM

Kelam İlminin Diğer İsimleri
İslam düşünce tarihi boyunca kelam ilmine değişik isimler verilmişse de “Kelam” adı yaygınlık ka-
zanmıştır. Kelam ilmi,
✓ Dinin itikat esaslarını konu edindiği için akaid
✓ Dinin aslını oluşturan akideyi, temel inanç ilkelerini kendisine konu edindiği için usûlü’d-din
✓ Konularının ağırlığını Allah’a iman, Allah’ın birlenmesi (tevhid) ve sıfatları oluşturduğu için
ilm-i tevhid
✓ Fıkhın inançla ilgili yönlerini ele aldığı için Fıkh-ı Ekber (en büyük fıkıh)

✓ Yöntem olarak daha çok düşünme ve akıl yürütmeyi seçtiği için ilm-i istidlal ve nazar gibi
çeşitli adlarla da anılmıştır.

B BİLGİ KUTUSU

Kelam ilminin üç temel konusu vardır:
Kelam İlminin Öncelikli Konuları
✓ Tevhid ✓ Allah’ın varlığının delilleri
✓ Nübüvvet
✓ Allah’ın birliğinin delilleri
✓ Ahiret ✓ Allah’ın sıfatları ve fiillerinin delilleri

1 A. Saim Klavuz, Anahatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş, s. 394-395.
2 Diğer tarifler için bk. A. Saim Kılavuz, Anahatlarıyla İslam Akaidi ve Kelama Giriş, s. 394-395.
3 Bekir Topaloğlu, Kelam İlmi: Giriş, s. 47-48.
12