Page 3 - Hüsnihat 4. Ünite

4. ÜNİTE

c) Kargı Kalemi: Ney yapımında da kullanılan kamıştan elde edilmektedir. Boğum-
larından kesilerek kullanılmaktadır. Normal kamış kaleme göre daha sert ve kalındır.

d) Bambu Kalemi: Sandalye yapımında da kullanılan bambu isimli bitkiden elde edil-
mektedir. Normal kamış kaleme göre daha sert ve kalındır.

DENEYELİM e) Cava Kalemi: Endonezya’nın
Cava Adası’nda yetişen bir cins ağa-
cın yaprak diplerinde bulunan sert, ince
ve uzun kısmıdır. Çok ince olduğu için,
başka bir kamış kalemin içindeki boşlu-
ğa yerleştirilerek veya dışına bir şey sa-
rarak tutulur. Kur’an-ı Kerim gibi uzun
metinlerin yazımında, normal kamış
kalemin ucu kolayca bozulup tekrar
açılmayı gerektireceğinden, kalemin
ağız kalınlığı, önceki ağız kalınlığı gibi
olamayacağından, daha sert olan ve ağzı çabuk bozulmayan cava kalemi tercih edilir.

Bunların dışında bir de tahta kalem vardır. Bambu ve kargı kaleminin yetmediği ka-
lınlıktaki yazılar için tahta kalem kullanılmıştır. Dayanıklı ve sağlam yapılı ağaçlardan
imal edilen bu tip kalemlerin sap kısımları elin kavraması için ince yapılmıştır. Hat ya-
zılarında kalem kalınlığı denilince, kamış kalemin kâğıda temas eden uç kısmının geniş-
liği kastedilir. Kamış kalemle çapraz kare şeklinde bir nokta yaparak o kalemin ucunun
kalınlığı anlaşılır. Çok fazla geniş ağızlar için kalem imal edilmemiş, bu tip kalın yazılar
kareleme usulü kullanılarak çizme suretiyle meydana getirilmiştir.

Kamış Kalemin Açılması:

Kamış kalemin açılmasında kesme ve yontma usulü kul-
lanılır. Kaba kısımlar alınırken kesim yapılır, kabası alınmış
kaleme istenilen incelik ve kıvam verilirken ise kesmeden
ziyade yontma işlemi uygulanır. Bütün bunlar yapılırken
kalemtıraşın gayet keskin olmasına dikkat edilmelidir.
Kamış kalemin yukarıda olan ince tarafındaki ucu açı-
lır ki böylece yazarken kaleme secde ettirildiği düşünülür.
Kamışın daha açık renkli tarafından, boğuma yakın kısmı
yatay olarak kesilir. Bu ana kesimden sonra, kalemde oluşan ve “dil” tabir edilen kısım, is-
tenilen incelik elde edilinceye kadar sağ ve soldan tıraşlanır. Kalemin kağıda dokunan yazı
yazacak kısmı kalemtıraşla, makta’ üzerinde, yaklaşık 20–40 derecelik açıyla eğimli “kat’ ”
edilerek elde edilir. Kat’ edilen dil kısmından mürekkebin akışını sağlamak için, dil kısmını
ortadan ikiye ayırmak için “şakk” edilir. Şakkedilen kalem ağzının yazandan tarafa kalan
yakasına ünsî, diğerine de vahşî adı verilir. Şakkın dikkatli yapılması, yarılan kısmın eşit
iki parçaya ayrılması gerekmektedir. Esasen kalemin şakkı, yazılacak yazının cinsine göre
değişmektedir.
68