Page 9 - Hadis 3. Ünite

HADİS TARİHİ

Tedvin öncesi dönemde sahabe ve tâbiîn âlimleri özellikle Peygamber Efendimizin kavli/
sözlü hadislerini ezberleyip yazarken, tedvin esnasında Zührî’nin yönlendirmesiyle fiilî sün-
netler de kaydedilmiştir. Bunlara ayrıca sahabe sözleri ve fetvâları ilâve edilmiş, bundan do-
layı yazılı malzeme çoğalmıştır.
29
Zührî’nin talebesi Ma’mer b. Râşid’in (ö.
153/770) hocası ile ilgili olarak aktardığı şu bilgi İNCELEYELİM
bu dönemdeki yazılı malzeme hakkında fikir ver-
mektedir: Sınıfa; konularına göre yazılmış
musannef, câmi’ veya sünen türü
“Biz Zührî’den çok hadis öğrendiğimizi zanne- bir eser ile sahabi ravilere göre ka-
derdik… Ancak sonradan kendisine ait kitapların leme alınmış müsned türü bir eser
yüklerle taşındığını gördük ve ondan öğrendikle- getirip içeriklerini inceleyiniz.
rimizin ne kadar az olduğunu anladık.”
30
Hicri 2. (8) asrın ilk yarısında tedvinin yaygın-
laşması sonucu hemen hemen bütün hadisler PAYLAŞALIM
kayıt altına alınmış, hadis kaydeden âlimlerin
çoğu derlediği hadisleri kendisine ait bir cüzde Hadis ilminde bir müellifin, şart-
toplamıştır. 31 larına uyduğu halde kitabına alma-
dığı hadislerin derlendiği eserler
Tedvin döneminde hadisler belli bir sınıflan- için “Müstedrek’’ kavramı kullanılır.
dırmaya tâbi tutulmadan karışık bir şekilde bir (İbrahim Hatiboğlu, ‘Müstedrek’,
araya getirildiği için, kitaplardaki hadisleri bul- DİA, C 32, s. 133.)
mak ve onlardan yararlanmak çok zordu. Bun- Okul kütüphanenizden ya da
dan dolayı hicri 130-140 (767) yılları civarında İnternet imkânlarını kullanarak
hadislerin tasnifine geçilmiştir. Hadisleri ve ha- müstedrek türünde yazılmış hadis
disle ilgili bilgileri belli bir esasa göre düzenle- eserlerinden en meşhur olanı hak-
meye Tasnif, tasnif yoluyla meydana getirilen kında bilgi toplayınız. Edindiğiniz
eserlere ise Musannef adı verilir. bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla pay-
laşınız.
Tasnif döneminde ilk eser veren âlimlerden
bir kısmı hadisleri konularına göre sıralarken, di-
ğer bir kısmı hadislerin ilk ravileri olan sahabileri
esas almış ve her sahabinin rivayetlerini topla- Hadislerin Hadislerin
yan kitaplar yazmışlardır. Konularına göre yazı- Konularına Ravilerine
lan kitaplara Câmi’, Sünen, Musannef, Muvatta’ Göre Göre
ve Âsâr gibi isimler verilmiştir.

Bunlardan Câmi’ler, dinin bütün yönleri ile
ilgili konuların tamamını kapsar. Sünenler, fıkıh
ilminin konuları esas alınarak bölümlere ayrılan TASNİF
hadis kitaplarıdır. Sünen türü kitaplardaki hadis-
ler çoğunlukla ibadetler, muamelat ve işlenen

29 Mehmet Yaşar Kandemir, Hadis, DİA, C 16, s. 32.
30 Zehebî, Tezkiretü’l-Huffâz, C 1, s. 112.
31 Muhammed Mustafa el-A’zamî, İlk Devir Hadis Edebiyatı, s. 70 vd.

69