Page 21 - Fıkıh Okumaları 4. Ünite

FIKIH OKUMALARI

İddet Çeşitleri

Kadının durumuna göre beklemesi gereken farklı iddet şekilleri vardır. Buna göre iddetin çeşitleri
şunlardır:

1) Talak veya fesih ile evliliği sona eren kadının iddeti: Boşanan veya nikâhı feshedilmiş bir kadı-
56
nın beklemesi gereken iddet süresi üç kur’dur. “Kur’” kelimesi hem hayız (regl) hem de tuhr (temizlik)
anlamına gelmektedir. Hanefiler, hayız anlamını tercih etmişlerdir. Buna göre kadın eğer hamile değil ve
normal olarak hayız görüyorsa üç hayız görme süresince iddet bekler ki bu yaklaşık olarak üç ayı bulur.

2) Kocası ölen kadının iddeti: Kocaları vefat eden ve hamile de olmayan kadınların iddeti 4 ay 10
gündür.
57
3) Hamile kadının iddeti: Evliliğin sona ermesi hangi şekilde olursa olsun hamile olan kadının id-
58
deti doğumla birlikte sona erer.
4) Hayız görmeyen kadının iddeti: Hayız görmeyen kadınların iddeti üç aydır. 59

İddetin hukuki sonuçları ise şöyledir:
•Talak ve genel olarak fesih iddeti bekleyen kadının yiyecek, giyecek ve mesken gibi ihtiyaçları
boşandığı kocasına aittir.
60
•Kocasının ölümü sebebiyle iddet bekleyen kadın ise zaten kocasının mirasından belli bir pay ala-
cağı için ayrıca iddet nafakası almaz.
•İddet bekleyen kadın iddet süresince başka bir erkek ile evlenemez. İddet bekleyen kadın idde-
61
tini kocasının evinde tamamlar. 62
•İddet içerisinde hamilelik için öngörülen en az süre olan altı ay ile en uzun süre olan bir yıl ara-
sında doğum olmuşsa doğan çocuğun nesebi kocaya ait olur.
•Kadının iddeti bitmeden, boşanmış eşlerden birinin ölmesi hâlinde aralarında mirasçılık açısın-
dan şu hükümler geçerli olur: Ric’î talaktan dolayı kadın iddet bekliyorsa eşler birbirlerine varis (mirasçı)
olur. Boşama bâin ise eşler birbirlerine mirasçı olamazlar. Ancak koca ölümcül bir hastalığa yakalanıp da
mirastan mahrum etmek için karısını boşamışsa bu durumda kadın, ölen kocasına mirasçı olur.

Hıdâne: Çocuğun Bakım ve Terbiyesi
İslam hukukunda eşlerin boşanması sonrası çocuğun bakım ve terbiyesi ile ilgili hükümler “hı-
dâne” başlığı altında incelenmiştir. Evlilik içerisinde çocuğun bakım ve terbiyesi, eşlerin her ikisinin de
63
hakkı ve görevidir. Ancak evlilik sona erince çocuğun menfaati açısından öncelikle eşlerden hangisinin bu
hakka sahip olması gerektiği sorunu gündeme gelmektedir.

İ slam hukukuna göre, boşanma sonrasında çocuk, belli yaşa kadar bakım ve terbiyesi için önce-
likle anneye verilir. Anne yoksa veya buna ehil değilse bu hak, anne tarafındaki yakınlık derecesine göre
sırasıyla diğer kadınlara geçer. Çocuğun bakımını üstlenecek bir kadın yoksa bu hak, babaya ve yakınlık
derecesine göre sırasıyla diğer erkeklere geçer. Bunlar da yoksa bu hak, Ebu Hanife’ye göre anne vasıta-

56 bk. Bakara suresi, 228. ayet.
57 bk. Bakara suresi, 234. ayet.
58 bk. Talak suresi, 4. ayet.
59 bk. Talak suresi, 4. ayet.
60 bk. Talak suresi, 1-6. ayetler.
61 bk. Bakara suresi, 235. ayet.
62 bk. Talak suresi,1-6. ayet.
63 Karaman, Anahatlarıyla İslam Hukuku, II, 141-144; Yaman, Aile Hukuku, 92-95; Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, s. 322-334.
112