Page 6 - Fıkıh Okumaları 2. Ünite

FIKIH OKUMALARI

Kadınların Özel Halleri

İslam, hak ve yükümlülükler ve Allah’ın hükümlerine muhatap olma bakımından ka-
dınla erkek arasında bir ayrım yapmamıştır. Allah’a sunulacak ibadetler, emir ve yasaklarına
karşı gösterilecek itaat ve bunun sonucu elde edilecek mükâfatlar bakımından kadınla erkek
arasında bir fark yoktur. Kadınların fizyolojik yapılarından kaynaklanan özel durumları vardır.

Bu durumlar, fıkıh ilminde kadınlar için özel hükümler konulmasını gerekli kılmıştır. İl-
mihal dilinde “kadınların özel hâlleri” denilince; “hayız”, “nifas” ve “istihâze” gibi kadınlara
ait ve onların fizyolojisinden kaynaklanan üç özel durum kasdedilir. Bunları öğrenmek farz-ı
ayndır ve bu hususlarda ebeveynlere büyük sorumluluk düşmektedir.

Hayız, ergenlik çağına giren sağlıklı bir kadının döl yatağından hastalık ve lohusalık dı-
şında belirli aralıklarla ve bir süre kan gelmesidir. Bu durum kadınlarda ergenlikten menopoz
8
dönemine kadar her ay devam eder. Dilimizde bu durumu ifade etmek için “âdet hâli”, “ay-
başı” gibi ifadeler kullanılır. Hanefi mezhebine göre âdet hâli üç günden az, on günden çok
olmaz. Şâfiî mezhebine göre ise bu süre en az bir gündüz ve bir gecedir (yani 24 saattir). En
fazla ise 15 gündür.

Âdet görmeye başlayan kadın baliğa (ergin) olduğu için dinî emir ve yasaklarla yükümlü
olur. İslam’da hayız hâli, bazı ibadetlerin yapılmasına ve cinsel ilişkiye girilmesine engel hükmi
bir kirliliktir. Bu durum, kadının madden de kirli olduğu ve ondan uzak durulması anlamına
gelmez. Çünkü bu kadının iradesiyle meydana gelen bir durum değildir.

Nifas (Lohusalık)

Nifas, doğumdan sonra gelen kandır. Bu kanın gelmesiyle kadında bazı ibadetleri yap-
maya engel olan hükmi kirlilik durumu oluşur. Dilimizde bu duruma lohusalık, nifas hâlindeki
kadına da lohusa denir. Hayızlı kadın gibi lohusa da madden temiz sayılır. 9

Lohusalık hâli, Hanefilere göre alt sınırı olmamakla birlikte, en çok kırk gün sürer. Pey-
gamberimiz bir hadisinde; “Lohusaya (azami) kırk gün müddet tayin edilmiştir. Kırk gün so-
nunda temizlenirse (ne ala! ) Aksi halde (lohusa), namaz kılmak için o kırk günü aşmaz.’’
10
buyurmuştur. Şâfiî mezhebinde ise bu süre en çok altmış gündür.

Hayızlı ve Nifaslıya Ait Dinî Hükümler

Hayız ve nifas durumunda olan kadınların tabi oldukları dinî hükümler kısaca şöyledir:
1. Gusül gerekmesi ve cinsel ilişkinin yasak olması: Hayız ve nifas durumunda olan ka-
dınların bazı ibadetleri yapmaları ve cinsel ilişkiye girmeleri haramdır. Bu durumları sona eren
kadınların gusül almaları gerekir. Hayız ve nifas durumundaki kadınların namaz, oruç ve hacda
tavaf gibi ibadetleri yapmaları; Kur’an’ı eline alarak okumaları caiz değildir.

2. Kadının âdet görmekle ergen sayılması: Genç kız âdet görmeye başlayınca ergen
sayılır ve namaz, oruç, hac, zekât gibi dinî emir ve yasakların muhatabı olur.

8 MEB, Dinî Terimler Sözlüğü, s. 131.
9 İlmihal, C.1, s. 192, 204
10 Darimi, Kitabu’l Vudu, 98/956.
32