Page 3 - Fıkıh Okumaları 2. Ünite

2. ÜNİTE

Temizliğin nasıl olması gerektiği dinimizde açıklanmış; beden, elbise ve çevrenin dinin
ve aklın pis kabul ettiği şeylerden temizlenmesi maddi ve hakiki temizlik olarak kabul edilmiş-
tir. İnsanın bireysel olarak bedeninin ve elbisesinin temiz olması yeterli görülmemiş, evinin
ve çevresinin de temiz olması istenmiştir. Bir başka temizlik türü de kalbin kötü duygular-
dan arındırılması olan manevi temizliktir. Sadece maddeden ibaret olmayan insanın sağlığı
ve mutluluğu için dinimizde manevi temizlik de şart koşulmuştur. Bu iki tür temizlik yanında
tamamen dini bir belirleme ve özellik arzeden hükmi temizlik de emredilmiştir. Düzenli iba-
det ve ahlaki erdemlerle hedeflenen de esasen bu temizliktir.

İnsanın manen temiz olmasını sağlayan bazı
temel ibadetlerin yapılabilmesinde belli maddi temiz-
liklerin yapılması gerekli görülmüştür. Mesela, manen
temizlenmeyi amaçlayan namazı kılabilmek için belli
organların su ile yıkanmasını ve mesh edilmesini ifade
eden abdest farz kılınmıştır.

Kur’an’da Peygamberimiz’in özelliklerinden ve
görevlerinden bahsedilirken tezkiyeden de bahsedil-
miştir. Tezkiye, insanların şirk, günah, cehalet gibi çir-
kin düşünce ve davranışlardan temizlenip arınmasıdır.
Maddi temizlik olmadan manevi temizliğin (tezkiye) Manen temizlenmeyi amaçlayan namaz kıla-
olması mümkün değildir. bilmek için abdest almak farzdır.

Elbisesi, evi, bedeni ve çevresi istenilen şekilde temiz olmayan Müslüman’ın ibadeti
de olması gereken niteliğe erişemez. “Şüphesiz Allah çokça tövbe edenleri ve çok temiz olanları
sever.” , “Doğrusu, hem (maddi ve manevi olarak) temizlenen hem de Rabbinin adını anıp namaz kılan
4
kurtuluşa ermiştir.” ayetleri ibadet ve temizlik ilişkisinin ayrılmaz olduğuna işaret etmektedir.
5
Bu ayetlere göre Allah’ın hoşnut olduğu kimse maddi ve manevi açıdan temiz olandır.

Maddi Kirlilik

Aslen veya geçici olarak temiz olmayıp hijyen kurallarına aykırı olan şeye pis yani “ne-
cis” denilir. Dinin pis olduğunu kabul ettiği nesnelerden birinin bulaştığı şey de “kirli” ve “pis”
kelimeleriyle ifade edilir. Pislik taşımayan nesneler dinen temiz yani “tahir” olarak kabul edi-
lir.

İslam’a göre bir şeyin pis veya temiz sayılmasında temel ölçü, ibadet temizliğine en-
gel olup olmamasıdır. Buna göre ibadet temizliğine engel olan maddeler pis, olmayanlar ise
temizdir. Şuna dikkat etmek gerekir ki bir maddenin ibadet açısından temiz sayılması, her
durumda o maddenin yenilip içilmesinin helal olması anlamına gelmez. Mesela, içine zirai
mücadelede kullanılan bir ilaç karışmış bulunan bir su ile abdest alınabilir. Ancak sağlığa za-
rarlı olduğu için bu suyun içilmesi haramdır.

Dinen necis sayılan maddeler ana hatlarıyla şöyledir: Kan, domuz eti, sarhoş edici içe-
cekler; insan ve hayvanlara ait idrar ve dışkı necistir. Etinin yenmesi ister helal isterse haram
olsun, akıcı kanı olan kara hayvanlarından olup dinî usule uygun biçimde boğazlanmadan
ölen veya öldürülen hayvanların etleri de necistir.

4 Bakara suresi, 222. ayet.
5 A’lâ suresi, 14-15. ayet. 29