Page 45 - Fıkıh 4. Ünite

4. Ünite - İbadat

Zekâta tabi olan maden ve definelerde bir sene geçme
şartı aranmaz. Elde edilir edilmez zekâtları verilir.
Kamu arazisinden çıkarılan altın, gümüş, bakır, kalay, ni-
kel ve demir gibi ateşte eritilebilen rikazdan beşte bir oranın-
da zekât alınır. Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:

“Toprak altında bulunan maden ve kıymetli şeylerden beşte
bir zekât vermek gerekir.”
73
Şahsa ait bir araziden çıkarılan maden ve define, İmam
Âzam’a göre diğer ticaret malları gibi normal zekâta tabi
olur.
Hanefi mezhebine göre rikâz gelirleri, fey hükmünde ka-
bul edilmiştir. Bu sebeple kamu yararına olan her iş için har- Define ve madenlerden bir yıl
canabilir. Diğer mezheplere göre ise rikaz gelirleri sadece geçmesi şartı aranmaz
zekâtın sarf yerlerine harcanır.
e. Toprak Ürünleri (Öşür):

Öşür, toprak ürünlerinden alınan zekâttır. Kur’an-ı Ke-
rim’de “Meyve verdiği vakit meyvesinden yiyin, hasat günü
ürünün hakkını (zekâtını) verin.” buyurulmuştur.
74
Toprak ürünlerinde bir yıl geçme şartı yoktur. Yılda çift
ürün alındığında her hasat zamanında ürünün zekâtının ve-
rilmesi gerekir.
Bir öşür arazisi, emeksiz yağmur veya nehir suyu ile su-
lanıyorsa ürünün onda biri zekât olarak ve rilir. Eğer arazi,
su motoru veya satın alınan su gibi vasıtalar ile sulanıyorsa
ürünün yirmide biri zekât olarak verilir. Resulullah (s.a.v.)
şöyle buyurmuştur; “Yağmur ve kaynak suyu ile sulanan veya
kendiliğinden sulak olan yerlerin ürünlerinden onda bir, hayvan
gücü veya taşıma su ile sulanan topraktan ise yirmide bir zekât
gerekir.” 75
İmam Ebû Hanife’ye göre “…Hasat günü ürünün hakkı-
nı (zekâtını) verin.” ayetindeki kesin emir sebebiyle tarım
76
ürünlerinde nisap aranmaz. İmam Âzam’ın iki talebesi İmam
Muhammed ile İmam Yusuf’a göre ise tarım ürünlerinde
nisap beş vesk (yaklaşık bir ton) olup bundan daha az olan
ürünlerde öşür gerekmez. Bu âlimler “Beş vesk’ten az ürün- Toprak ürünlerinin zekâtı hasatta alınır.
de zekât yoktur.” hadisine göre hareket etmişlerdir.
77
Balın zekâtı, toprak ürününün zekâtı gibi 1/10 oranında
verilir. Çünkü arılar, arazilerden bal temin etmektedir. Ebû
Hanife’ye göre balda nisap aranmaz, balın azından da çoğun-
dan da zekât verilmesi gerekir.

73 Buhârî, Müsakat, 3.
74 En’am suresi, 141. ayet.
75 Buhâri, Zekât, 55; Müslim, Zekât, 8; Ebû Dâvud, Zekât, 5, 12.
76 En’am suresi, 141. ayet.
77 Buhârî, Zekât, 4.

107