Page 16 - 12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 2. Ünite
P. 16

ANADOLU'DA İSLAM                                       2. Ünite




            Hatta tarikatın şeyhi aynı zamanda kumandandır.  Hacı Bektaş-ı Veli’nin en önemli eseri olan
                                                            40
            "Makâlât"  incelendiğinde  onun  Ahmet  Yesevi’nin  yanında  13.  ve  14.  yüzyılda  Anadolu’da
            yaşayan İbn Arâbî, Mevlana, Ahi Evran ve Yunus Emre gibi mutasavvıflardan da etkilendiği
            görülmektedir.  Onun insan eğitimi ve nefis terbiyesine dair en önemli öğretisi “Eline, diline,
                           41
            beline sahip ol!” düstûrudur. "İncinsende incitme" şeklinde özetlenebilecek insan sevgisi ve
            kardeşlik anlayışı, Anadolu'da geniş kitlelerce benimsenmiştir.
                  Yunus Emre

                                     "Bir zerre aşkı olmayan belli bilin yabandadır.

                                       Aşkı olmayan gönül misâl-i taşa benzer."
                                                     Yunus Emre

                  Hayatı, tarihî şahsiyeti ve eserleri hakkında birçok farklı
            rivayet olan Yunus Emre, 1240 yılında Sivrihisar'da doğmuş,
            1320 yılında vefat etmiştir. Yunus Emre’nin arı bir Türkçe ile
            yazdığı  şiirleri  olmasına  rağmen  birçok  kaynak  onun  ümmi
            (okuma yazma bilmez) olduğunu söylemektedir. Buna karşın
            bazı kaynaklar ise onun çok iyi bir medrese tahsili gördüğünü
            ve Farsçadan çeviri yapacak kadar bilgili olduğunu ifade eder.
            Yunus’un  mürşidi  Tapduk  Emre’dir.  Ancak tarikatının  ne  ol-
            duğu net değildir. Eski Anadolu Türkçesinin oluşumunda çok
            önemli rol oynayan ilk Türk şairidir. Daha sağlığında şiirleri
            bütün Anadolu'ya yayılan Yunus Emre'nin kullandığı kelime-
            ler ve ifade kalıpları, bunlara yüklediği anlamlar ve mecazlar
            Türkçenin edebî bir dil hâline gelmesi yolunda büyük bir aşa-
            ma  olmuştur.   Esasen  Yunus’u  diğer  mutasavvıf  şairlerden
                          42
            ayıran özelliği de budur.                                     12.1.14. Yunus Emre (temsili)
                  Anadolu’nun birçok yerinde hatta Azerbaycan’da Yunus Emre’nin kabri kabul edilen ma-
            kamı vardır.  Bu durum, Yunus Emre’nin Anadolu’da ve Türklerin yaşadığı coğrafyalarda ne
                        43
            kadar büyük bir iz bıraktığının açık kanıtı sayılır.

               Sarı Saltuk

                  Anadolu ve Balkanlar’ın Müslümanlaşmasındaki etkisi nedeniyle adı etrafında menkıbeler
            oluşmuş bir alperendir. Kaynaklarda “mücahit-gazi, gazi-derviş, alperen, mübarek zat, ermiş”
            gibi sıfatlarla anılan Sarı Saltuk, Anadolu ve Balkanlar'ın manevi mimarlarındandır.

                  Tarihî  kaynaklara  göre  Sarı  Saltuk,  Dobruca’ya  yerleşmesinden  vefatına  kadar  irşat
            faaliyetlerini sürdürmek amacıyla çeşitli tekke ve zaviyeler açmıştır. Dobruca’daki Sarı Saltuk
            Tekkesi,  Kaligra’daki  Sultan  (Yılan)  Tekkesi,  kendisinin  bizzat  açtığı  ve  faaliyette  bulunduğu
            tekkelerdendir.  Sarı  Saltuk’un  adına  ölümünden  sonra  açılan  tekkeler  Babaeski’deki  Eski
            Baba  Tekkesi  ile  Kütahya  Şeyhlü’deki  Sarı  Selcük  Tekkesidir.  Sarı  Saltuk  uğradığı  yerlerde
            önemli hizmetlerde bulunduğundan adına makam, türbeler oluşturulmuştur. Saltuknâme’ye

            40 H. Kamil Yılmaz, Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar, s. 137-138.
            41 Ramazan Muslu, Anadolu’da Tasavvuf Yolları, s. 60.
            42 Fuad Köprülü, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, s. 265-270.
            43 bk. Mustafa Tatcı, “Yunus Emre”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 43, s. 600-606.
                                                        61
   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20   21