Page 5 - İslam Tarihi 2. Ünite

2. Ünite
2. Ünite
3. Hz. Ömer Dönemi
Hz. Ebu Bekir’in vasiyeti üzerine halife seçi-
len Hz. Ömer hicri 13. yılda Müslümanların ikin-
ci halifesi olarak görevine başlamıştır. Hz. Ebu
Bekir zamanında başlayan fetih hareketleri Hz.
Ömer Dönemi’nde sürmüş; Irak bölgesinde
Sâsânîlerle, Suriye bölgesinde ise Bizans’la mü-
cadele edilmiştir. Sâsânî Devleti’nin tarih sah-
nesinden silindiği bu süreçte Bizans’ın Doğu Ak-
deniz’deki hâkimiyeti de ciddi anlamda sarsıl-
mıştır. Bu bölgelerdeki fetihlerin yanı sıra İran,
Horasan ve Mısır’da pek çok şehir fethedilmiş,
İslam hâkimiyeti doğudan Kuzey Afrika sınırla-
rına kadar ulaşmıştır.
Devletin sınırları genişleyince idari ve içti-
mai alanlarda bazı düzenlemeler yapmak za-
rureti doğduğu için İslam Devleti’nde kurum-
sallaşma büyük oranda Hz. Ömer zamanında
gerçekleşmiştir. “Hak ile batılı birbirinden ayı- Görsel 2.2
ran” anlamındaki “Fâruk” lakabıyla bilinen Hz. Kudüs Hz. Ömer zamanında fethedilmiştir.
Ömer, hilafeti döneminde sonraki yöneticile-
rin de benimseyeceği “Emîrü’l-Müminîn” unvanını kullanmıştır. Yönetimi altındakilerin sorumluluğunu
çok güçlü bir şekilde üstlenen Müminlerin Emîri bu hassasiyetle atadığı yöneticilerin denetimine de özel
bir önem vermiştir. Gönderdiği valilerin görev-
lerini halka İslam’ı öğretmek, gelirleri adaletli
bir şekilde dağıtmak ve halledemedikleri me- ÖSYM Sormuş!
seleleri kendisine havale etmek olarak özetle-
yen Hz. Ömer onların denetlenmesi için halkın
yardımını talep etmiştir. ÖSYM
9
Hz. Ömer’in Kudüs’ün fethinden sonra şe-
hir halkına verdiği eman onun idari anlayışını Hz. Ömer Dönemi, yapılan fetihlerin yanı sıra devlet
göstermesi bakımından önemlidir. Yapılan ant- teşkilatı ve kurumların oluşturulmasında da önemli bir
laşmada şu ifadeler yer almaktadır: dönem olarak kabul edilmektedir.
“Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde yapılan
Bu sözleşme Müminlerin Emîri ve Allah’ın çalışmalardan biri değildir?
kulu Ömer tarafından Eyle halkına verilen bir A) Mahkemelerin oluşturulması
B) Beytü’l-Hikme adlı ilim merkezinin kurulması
emandır. Onların canlarına, mallarına, kilisele- C) Askerî posta teşkilatının kurulması
rine, haçlarına, hastalarına ve bütün fertlerine D) Vergilerin sistemli hâle getirilmesi
verilen bir teminattır. Onların kiliseleri mesken E) Ordugâh şehirlerin kurulması
yapılmayacak ve yıkılmayacaktır. İçindeki kut- (2017-YGS)
sal eşyaya dokunulmayacaktır. Kimse dinî ina-
nışından dolayı zorlanmayacak, kimseye asla
zarar verilmeyecektir.” 10 CEVAP: B
Yönetimindeki uygulamalarıyla müced- Hz. Ömer; kadılar tayin ederek mahkemeler oluş-
dit bir devlet adamı olan Hz. Ömer istişareye turmuş, orduyla haberleşme sağlamak amacıyla bir
verdiği önem ve görevlendirmelerinde liyaka- posta sistemi kurmuş, vergilerle ilgili düzenlemeler
yapmış; Kûfe, Basra ve Fustat’ı ordugâh şehir olarak
ti esas alması ile de dikkat çekmektedir. Hz. imar etmiştir. Beytü’l-Hikme’nin kuruluşu ise Abbasi-
Ömer 644 yılında bir köle tarafından hançer- ler Dönemi’ndedir.
lenerek ağır yaralandığında yerine bir halife
tavsiye etmeyip bu işi altı sahabiden oluşan bir
şûraya bırakmıştır.
11
9 Taberî, Tarih, C 4, s. 204.
10 Taberî, Tarih, C 3, s. 609.
11 bk. İbn Sa’d, et-Tabakât, C 3, s. 313-315.

37