Page 3 - İslam Tarihi 3. Ünite

3. Ünite
3. Ünite

“Dımaşk, bu cihanın peşin açan, çabuk solan goncası...”
Arkale Kelbî

1. Emeviler ve Emevilerin Kuruluş Dönemi
Raşit halifelerin ardından Muaviye b. Ebi Süfyan’ın halife olup devletin merkezini Şam’a taşımasıyla
yeni bir devlet kurulmuş oldu. Şam’da kurulan bu devlet Ümeyyeoğulları tarafından yönetilmesi sebe-
biyle Emeviler olarak isimlendirilmiştir.
Ümeyyeoğulları Haşimoğullarıyla beraber İslam’dan önce Mekke’de önemli kabilelerin başında gel-
mekteydi. Şehrin yönetiminde söz sahibi olan Ümeyyeoğulları savaşlarda ordu komutanlığı görevini
üstlenirken Hz. Peygamber’in kabilesi
olan Haşimoğullarının sorumluluğu ha-
cıların su ve yiyecek ihtiyaçlarını karşıla-
maktı. Hz. Peygamber kendilerini İslam’a
davet ettiğinde şehrin yönetiminde bir-
biriyle öteden beri yarış hâlinde olan iki
kabile arasındaki rekabet daha görünür
olmuştur. Belki de bu sebeple Mekke
Dönemi’nde Ümeyyeoğullarının içinden
Müslüman olanların sayısı oldukça sınır-
lı kalmıştır. Bu aileye mensup ilk Müslü-
manlar ise Osman b. Affan, Halid b. Said
ve Hz. Peygamber ile evlenen böylece
müminlerin annesi olan Ebu Süfyan’ın
kızı Ümmü Habibe idi. Ümeyyeoğullarının
İslam’ı benimsemesi daha ziyade Mek-
ke’nin fethinden sonra gerçekleşmiştir. 1
Ümeyyeoğulları mensuplarına hem
Hz. Peygamber hem de raşit halifeler
tarafından önemli görevler verilmiştir.
Mekke’nin fethedildiği gün Müslüman
olan Muaviye de bu kişiler arasında bu- Görsel 3.1
lunmaktaydı. Muaviye b. Ebi Süfyan; Hz. Şam surlarından bir kesit
Peygamber’in kâtipleri arasında yerini
almış, Suriye fetihlerinde İslam ordularını komuta etmiş, daha sonra Hz. Ömer tarafından Şam Vali-
si olarak tayin edilmiştir. Ümeyyeoğullarının başta valilik olmak üzere devlet yönetiminde daha fazla
görev almaya başladıkları Hz. Osman’ın hilafeti sırasında Muaviye b. Ebi Süfyan’a Suriye’deki bütün
vilayetlerin sorumluluğu verilmiştir.
2
Muaviye b. Ebi Süfyan, Hz. Osman’ın şehit edilmesi üzerine yakın akrabası sıfatıyla katillerin bulun-
masını talep etmiş ve Hz. Ali’nin halifeliğini kabul etmeyerek yeni halifeyi şûranın seçmesini istemiştir.
Bu gerekçe ile Sıffîn’de karşılaşan iki taraf arasında süren çarpışmalar hakem olayı ile başka bir boyut
kazanmıştır. Tahkime kadar halifelik talebini açıklamayan Muaviye b. Ebi Süfyan bu olaydan sonra halife
adaylarından birisi hâline gelmiştir.
Hakem olayının işi çözmek bir tarafa daha fazla kargaşaya neden olduğu bir ortamda Hz. Ali suikast
sonucu şehit edilmiş, olayın akabinde Irak halkı Hz. Hasan’ın etrafında toplanmıştır. Muaviye ise Kudüs’te
insanlardan biat almıştır. Halife seçilen Hz. Hasan kendisini destekleyen Irak ordusuna güvenememesi

1 bk. Ömer Ferruh, el-Arab ve’l-İslam, s. 74-75.
2 İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, C 8, s. 7.

49