Page 19 - Fıkıh 3. Ünite

3. Ünite - Fıkhi Hükümler ve Kaynakları

4.2.6. Örf
Çoğunluğun veya bir toplumun benimseyip alışkanlık • Örfün geçerli olabilmesi
hâline getirdiği iyi ve faydalı şeylerdir. Bir şeyin örf hâline için naslara aykırı
gelmesi için dinin veya ortak aklın (aklı selim) o alışkanlığı olmaması gerekir.
iyi bulması ve içine sindirmesi gerekir. • Örfün değişimine bağlı
olarak hükümler de
Dinî hükümlerin bir kısmında örf bir delil olarak kul- değişiklik gösterebilir.
lanılmıştır. Mesela, Yüce Allah bir ayette örfe şöyle işaret
etmiştir: “...Onların (annelerin) yiyeceği, giyeceği, örfe uy-
gun olarak babaya aittir...”
27
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Müminlerin gü-
zel gördüğü şey Allah katında da güzeldir.” 28

İnsana ve topluma hitap eden İslam, örfe değer ver-
mekle aslında insana ve insanların ortak aklına değer ver-
miştir. Bu sebeple hakkında nas olmayan birçok konuda
örfe başvurulur. İnsanlar arasında yapılan sözleşmelerde-
ki belirsizliklerin açıklığa kavuşturulmasında, ücretlerin
ve çalışma saatlerinin belirlenmesinde, kiralık evin mas-
raflarının kime ait olduğunun belirlenmesinde, yeminlerin
tespitinde, gerek toplumda ve gerekse aile içinde hak ve
vazifelerin dağılımında örfe başvurulmaktadır. Ancak ör-
fün değişimine bağlı olarak hükümler de değişiklik gös-
terebilir. Okul, müze, askeri bölgelerde ve özel
mülklerde kamera ile çekim yapmak sedd-i
zerâî ilkesine dayanarak yasaklanabilir.
4.2.7. Sedd-i Zerâi
Sözlükte vasıtaların engellen-
mesi anlamına gelir. Terim olarak
Sedd-i Zerâi, kötülüğe giden yolla-
rın kapatılmasıdır.

Bazı fiiller aslında yasak olma-
dıkları hâlde kötülüğe götürdüğü
için yasaklanır. Örneğin kenevir
bitkisi uyuşturucu için de kullanıl-
dığından bu bitkinin ve tohumları-
nın üretimi kontrol altına alınabilir.
Yine, balık avlamak aslında helal
bir eylemdir. Fakat balık neslinin
tükenmesine sebep oluyorsa bazı
mevsimlerde balık avı yasaklana-
bilir.
Sedd-i zerâî ilkesine dayanarak doğal hayatı korumak
için av sezonu dışında av yasağı konabilir.
27 Bakara suresi, 233. ayet.
28 Ahmed b. Hanbel, C 1, s. 379.

59